Guidance on Being at Ease with Illusion

Longchen Rabjam

Courtesy of David Christensen

Further information:

• Treasury of Lives Author Bio
• BDRC Author Profile (P1583)

Translator's Introduction

The following instruction on meditation practice was authored by the great 14th-century Dzogchen scholar and adept Longchen Rabjam Drimé Özer (1308–1364). It is described as a guidance on the meaning (don khrid) of being at ease with the illusory nature of reality and is taken from the third and final section of the famed Trilogy of Rest (Ngal gso skor gsum).

A Wish-Fulfilling Gem

Guidance on the Meaning of Being at Ease with Illusion, A Dzogchen Teaching

by Longchen Rabjam Drimé Özer

རྒྱལ་ཆོས་དྲི་མེད་སྒྱུ་མ་ལ་བཏུད་དེ། །ཆོས་ཀུན་སྒྱུ་མའི་ཚུལ་ཉིད་གསུངས་པའི་དོན། །ཉམས་སུ་བླང་ཕྱིར་བླ་མའི་མན་ངག་དང་། །མདོ་དང་རྒྱུད་དོན་སྙིང་པོའི་དགོངས་པ་བྲི།

To the dharma of the victors that is a stainless illusion, I bow.
The meaning of all dharmas is taught to be the very way of illusion.

So that this may be put into practice,
I shall write down spoken instructions from my teachers
and this intent of the essential meaning of the sūtras and tantras.

དང་པོ་ཁོ་ནར་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་དང་། བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་ནས། སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངང་ལས་སྤྱི་བོར་ཉི་ཟླ་པདྨའི་སྟེང་དུ་རྩ་བའི་བླ་མ་ལ་བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་ཡི་དམ་མཁའ་འགྲོ་དང་བཅས་པ་བསྟིམས་པའི་མཐར་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་བསྐོར་བར་བསམས་ཏེ། ཡིད་ཀྱིས་མཆོད་པ་དང་བསྟོད་པ་དང་སྡིག་པ་བཤགས་པ་དང་། སྒྱུ་མ་འབྱོང་བའི་གསོལ་བ་བཏབ་པའི་རྗེས་ལ། སྣང་སྲིད་ཐམས་ཅད་སྒྱུ་མའི་རང་བཞིན་དུ་ཕྱམ་གྱིས་སོང་བར་བསམས་ལ། ཐ་མལ་གྱི་ཞེན་རྟོག་སྐད་ཅིག་ཀྱང་མེད་པའི་ངང་དེ་ཉིད་དང་མ་བྲལ་བས།

First, go solely for refuge,
and generate the mind as enlightened.[1]

From the ongoing experience of emptiness,
imagine buddhas and bodhisattvas in a circle who ultimately dissolve
along with teachers of the lineage, meditation deities, and ḍākinīs into your root teacher
who sits upon the sun and moon stacked on a lotus flower on your crown.

Mentally make offerings, praise, and confess your faults,
and after that, make the aspiration to train in illusion.

As you imagine being fully absorbed in the illusory nature of all that appears and exists,
remain inseparable from that very reality –
the ongoing experience that has no ordinary conceptual fixations,
not even for an instant.

ཕྱི་སྣང་བའི་རི་དང་ཁང་བཟང་དང་ས་ཆུ་མེ་རླུང་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་དང་། ནང་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་རིག་པ་སྣ་ཚོགས་སུ་འཆར་པ་ཐམས་ཅད་ལ། འགྲོ་ཉལ་ཟ་འཆག་སྨྲ་བརྗོད་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་རྨི་ལམ་དང་སྒྱུ་མ་དང་། མིག་ཡོར་དང་། སྨིག་རྒྱུ་དང་། ཆུ་ཟླ་དང་། སྒྲ་བརྙན་དང་། དྲི་ཟའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་། སྤྲུལ་པ་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དུ་བསྒོམས་ལ་མ་ཡེངས་པར་བྱ་ཞིང་། ཡུལ་གྱི་སྣང་བ། བློའི་དགག་སྒྲུབ། ཉམས་ཀྱི་འཕེལ་འགྲིབ་ཅི་ལ་ཡང་སྒྱུ་མའི་རོལ་པར་ཤེས་པས་ཐུག་ཕྲད་རང་གྲོལ་ཆེན་པོར་རྩལ་སྦྱང་ཞིང་བོགས་དབྱུང་ངོ་། །

Outward appearances including mountains and mansions,
all of the earth, water, fire, wind, space, and so forth …
and what’s inward including all that arises as the manifold variations of awareness
that affirm or negate,
all of your moving, sleeping, eating, walking, talking, and so forth –
without distraction, become familiar with their nature being like a dream, an illusion,
hallucination, mirage, a moon in water, an echo, castles in the clouds, an apparition.

By knowing that the appearances of objects,
affirmations or negations of the intellect, ebbs and flows of experience,
and anything whatsoever, are the play of illusion –
enhance your practice and train in being artful,
so as to bring whatever you encounter within great intrinsic freedom!

དེའང་ཉིན་དུས་རྨི་ལམ་ལ་སོགས་པ་གང་བསྒོམས་པའི་ངང་ལ་སྐད་ཅིག་ཀྱང་མ་ཡེངས་པ་གཅེས་སོ། ། དེའང་དང་པོར་བླ་མའི་རྣལ་འབྱོར། གཉིས་པར་སྣང་སེམས་སྒྱུ་མ། གསུམ་པར་སྤྲོ་བསྡུ་མེད་པའི་ཤེས་པ་སོར་བཞག་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུའི་ངང་དུ་གློད་ནས་བསྒོམ་པ་ལ་འབད་དོ། །ཐུན་རྗེས་གང་བསྒོམས་པའི་སྒྱུ་མའི་ངང་ནས་འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་བྱའོ། །

Moreover, during the daytime,
it is crucial that you are not distracted for even an instant
while in the ongoing experience of becoming familiar with things as a dream and so forth.

In this way, initially practice guru yoga,
secondly, the illusion of appearances and mind,
and thirdly, rest distinctly in knowing that which is beyond projection and contraction.

Exert yourself in meditation by staying loose in the ongoing experience that is like space!
After your session, repeatedly become familiar with things from that ongoing experience of illusion.

མཚན་མོ་གཡས་ཕབ་སྟེ་མིག་ཧར་པོར་མི་འགུལ་བར་རླུང་དལ་བར་བྱ་ཞིང་། སེམས་གནད་སྙིང་ནང་དུ་ཨ་དཀར་པོ་འོད་འཕྲོ་བ་མཐེ་བོང་ཙམ་ལས་འོད་འཕྲོས་པས། སྣང་སྲིད་འཁོར་འདས་ཐམས་ཅད་འོད་དུ་ཞུ་ཚུར་འདུས་ཨ་ལ་ཐིམ་པའི་ངང་དེ་ཉིད་དུ་མ་ཡེངས་པར་བསྒོམས་ནས་ཉལ་བས་རྨི་ལམ་ལ་སོགས་པ་དང་པོར་ཟིན་པ་དང་། དེ་ནས་གཅིག་ལས་མང་པོར་སྤེལ་བ་དང་། མང་པོ་གཅིག་ཏུ་སྡུད་པ་དང་། ཞི་བ་ལས་ཁྲོ་བོར་བསྒྱུར་བ་དང་། ལྷ་དང་ཀླུ་ལ་སོགས་པར་སྤྲུལ་པ་དང་། སྐད་ཅིག་གིས་བདེན་མེད་དུ་སྦྱང་བ་དང་སྐྱེ་མེད་འོད་གསལ་དུ་བསྲེ་བ་རྣམས་རིམས་གྱིས་བྱའོ། །

At nighttime, rest on your right side,
breathe gently, and don’t glance about abruptly.

From the vital point of the mind within your heart,
[imagine] a white syllable “A,” about the size of a thumbnail, emitting light –
and this light emanates forth across
all appearances and existence, saṃsāra and nirvāṇa,
which melt into the light, are reabsorbed into you, and dissolve into the “A.”

By meditating without distraction in that very ongoing experience,
While you are asleep in a dream and similarly –
first, be certain and then,
multitudes will proliferate from one
and those multitudes will be absorbed back into the one;
the fierce will be transformed from the quiescent,
and there will be apparitions of gods, nāgas, and so forth …

At that very moment, train in their unreality
and gradually mingle with their unborn luminosity.

འདི་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐབས་སུ་བླ་མ་ལ་གསོལ་བ་གདབ་པ་དང་། སྐད་ཅིག་ཀྱང་མ་ཡེངས་པ་དང་། ཉིན་དུས་སྤྲུལ་བསྒྱུར་ལ་སོགས་པའི་འདུན་པ་དྲག་པོ་བྱ་བ་ནི་གནད་གལ་པོ་ཆེའོ། །

On all such occasions, make supplications to your teachers and
do not be distracted even for an instant.
During the day, be very diligent in conjuring apparitions.
This vital point is extremely important!

དེ་ལྟར་གོམས་པ་ནས་སྒྱུ་མའི་ཉམས་ཀྱང་གོང་ལྟར་འཆར་ཏེ། བདེན་མེད་དུ་ཤེས་པ་མི་འབྱུང་མི་སྲིད་དོ། །དེ་ལ་དགག་སྒྲུབ་དང་ཞེན་བློ་བྱུང་ན་ངོས་བཟུང་ལ་སྒྱུ་མར་སྦྱངས་པས་གེགས་རང་གྲོལ་དུ་འགྱུར་བ་ཡིན་ནོ། །

By becoming familiar in this way,
even though illusory experiences will dawn as described,
it will be impossible to avoid developing the understanding that they are unreal.

As for affirmations or negations and fixations that arise in your mind,
by training to recognize these as illusions,
obstructions will transform into their intrinsic freedom!

གཞན་ཡང་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་ཡོན་ཏན་བདེ་གསལ་མི་རྟོག་པ་ངང་གིས་འཆར་ཞིང་། སྣང་བ་འདི་ཕྱམ་གྱིས་ཟང་ཐལ་དུ་སོང་ནས་སྣང་དུས་དེ་ཉིད་སང་སེང་། འལ་འོལ། ཁྲལ་ཁྲོལ་དུ་སོང་བ་མཉམ་ཞིང་། རིག་པ་བན་བུན་ཕྱད་སྤྱོད་ཕྱལ་ཕྱལ་སོང་སྟེ། ཕྱི་ནང་བར་གསུམ་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་ནས་ལུས་ཀྱི་འཛིན་པ་ལོག་སྟེ། གཏད་མེད་ཡངས་པ་ཆེན་པོའི་ངང་ལ་འབྲལ་བ་མེད་ཅིང་། ཆགས་སྡང་དང་དགག་སྒྲུབ་ཅི་བྱུང་ཡང་དགོད་འཆོར་བས་སེམས་ཀྱི་རྒྱན་དུ་འཆར་ཞིང་། སེམས་གསལ་དངས་མི་གཡོ་བའི་བསམ་གཏན་ལས། སྣང་བ་ཟང་ཐལ་དུ་མཐོང་བའི་སྤྱན་དང་། སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས་དང་། མཁའ་ལ་འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པའི་རྫུ་འཕྲུལ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་འགྲུབ་པར་འགྱུར་རོ། །

Moreover, from this ongoing experience, the qualities of meditative concentration[2]
— bliss, clarity, and nonthought — will dawn.
By resting with these appearances, move into their translucence –
at that very moment of an appearance,
evenly move into their cracks of light, ambiguities, and perforations –[3]
move with the shimmering, fluctuating, and pervasiveness of awareness.[4]

By merging outer, inner, and in-between into one,
invert the holdings of your body.

In the ongoing experience that is never separate from great vastness without reference,
attraction or repulsion, affirmation or negation,
while laughing or losing control, whatever occurs –
these will dawn as ornaments of your mind.

Through unwavering meditative absorption,
the mind will remain clear and lucid,
your vision will see the translucency of appearances,
you’ll have the clairvoyance of knowing others’ minds,
and you’ll accomplish the immeasurable supernormal powers, such as the ability to travel through space.

དེ་ལྟར་ཆོས་ཀུན་སྒྱུ་མའི་རང་བཞིན་དུ། །ཉམས་སུ་མྱོང་བ་གང་དེ་བཤད་པ་ལས། །བྱུང་བའི་དགེ་བས་མ་ལུས་འགྲོ་བ་ཀུན། །སྒྱུ་འདྲའི་རྒྱལ་བའི་མཛད་པ་མཐའ་ཡས་ཤོག །

By the virtue that arises from this explanation
of how to experience all phenomena as illusory by nature,
may the activity of the illusion-like victors on behalf of all beings without exception remain beyond limit![5]
 

རྒྱ་ཆེན་དོན་ཟབ་སྒྱུ་མ་སྙིང་པོའི་དོན། །འོད་གསལ་སྒྱུ་མ་ཟུང་འཇུག་གདམས་པ་འདི། །དྲི་མེད་འོད་ཟེར་སྒྱུ་མའི་རྣལ་འབྱོར་པས། །གངས་རི་ཐོད་དཀར་སྒྱུ་འདྲའི་མགུལ་དུ་བཀོད། །

I, the yogin of illusion, Stainless Radiance (Drimé Özer), arranged this instruction on the coalescence of luminosity and illusion, the essential meaning of illusion, extremely vast and profound in meaning, on the mountain slope that is like an illusion, White Skull Snow Mountain (Gangri Tökar).

ཕྱི་རབས་སྐལ་ལྡན་གྲོལ་བ་དོན་གཉེར་བས། །ཆོས་ཚུལ་འདི་ལ་རྟག་ཏུ་ནན་ཏན་མཛོད། །མ་རིག་སྒྱུ་མའི་རབ་རིབ་དང་བྲལ་ནས། །ཡེ་ཤེས་སྒྱུ་མ་ལྷུན་གྲུབ་གཟུགས་སྣང་འགྱུར། །རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་སྒྱུ་མ་ངལ་གསོའི་དོན་ཁྲིད་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཞེས་བྱ་བ། རྒྱལ་སྲས་དྲི་མེད་འོད་ཟེར་གྱིས་བཀོད་པ་རྫོགས་སོ།། །།དགེའོ། །དགེའོ། །དགེའོ།། །།

Fortunate individuals of future generations,
please constantly and diligently apply themselves to this way of the dharma.

Freed from the dimness of the illusion of mis-knowing,
appearances of percepts will transform into the spontaneous illusion of pristine wisdom.

This concludes the text called, “A Wish-Fulfilling Gem: Guidance on the Meaning of Being at Ease with Illusion, A Dzogchen Teaching,” that was arranged by the child of the victors, Drimé Özer.

Virtue! Virtue! Virtue!!

| Translated by Michael R. Sheehy, 2021.

Bibliography

Work Translated

Klong chen rab 'byams. "Rdzogs pa chen po sgyu ma ngal gso’i don khrid yid bzhin nor bu." In Kun mkhyen klong chen rab 'byams kyi gsung ‘bum, 127, 172–174. Dpal brtsegs bod yig dpe rnying zhib 'jug khang. Beijing: Krung go’i bod rig pa dpe skrun khang, 2009.

Suggested Readings

Longchenpa. 1976. Kindly Bent to Ease Us, Part Three: Wonderment. Translated by Herbert V. Guenther. Emeryville, CA: Dharma Publishing.

Longchenpa. 2018. Finding Rest in Illusion. Translated by the Padmakara Translation Group. Boulder, CO: Shambhala Publications.

Westerhoff, Jan. 2010. Twelve Examples of Illusion. New York: Oxford University Press.

Version: 1.3-20220517