La pleine expansion de l’intelligence

༄༅། །འཇམ་དཔལ་བསྟོད་པ་ཤེས་རབ་རབ་འཕེལ་བཞུགས།

Louange à Mañjuśrī : La pleine expansion de l’intelligence

par Mipham Rinpoché

 

དྷཱིཿ ཕྱོགས་བཅུ་དུས་གསུམ་བདེ་གཤེགས་སྲས་བཅས་ཀྱི། །

dhih chok chou dü soum déshek sé ché kyi

Dhīḥ ! Suprême forme éveillée de tous les bouddhas et de leurs héritiers

སྐུ་ཡི་མཆོག་སྟེ་གསུང་གི་དབང་ཕྱུག་ཆེ། །

kou yi chok té soung gi wangchouk ché

Dans toute l’étendue de l’espace et du temps ;

ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའ་རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་དབྱངས། །

yéshé sempa jetsün jampal yang

Puissant seigneur de la parole et personnification de la sagesse, ô précieux Mañjughoṣa :

བདག་གི་སྙིང་དབུས་པདྨོར་རྟག་ཏུ་མཆོད། །

dak gi nying ü pémor taktou chö

Demeure à jamais sur le lotus au centre de mon cœur.

 

ཁྱོད་ནི་བདེ་བར་གཤེགས་པ་ཀུན་གྱི་ཡབ། །

k’yö ni déwar shekpa kün gyi yab

Tu es le père de tous les sougatas qui s’en sont allés dans la félicité,

མ་ལུས་འཕགས་ཚོགས་ཀུན་སྐྱེད་ཆོས་དབྱིངས་ཡུམ། །

malü pak tsok kün kyé chöying youm

Et le maternel dharmadhātu qui donne naissance à tous les nobles.

དུས་གསུམ་རྒྱལ་བའི་སྲས་ཀྱི་ཚུལ་སྟོན་པ། །

dü soum gyalwé sé kyi tsoul tönpa

Pourtant, tu apparais comme le fils des bouddhas du passé, du présent et de l’avenir.

མཚུངས་མེད་ཁྱོད་ལ་གུས་པས་ཕྱག་འཚལ་བསྟོད། །

tsoungmé k’yö la güpé chaktsal tö

Avec dévotion, je me prosterne devant toi qui es sans égal !

 

ཆོས་དབྱིངས་ཀུན་ཁྱབ་སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲྭ་བའི་གར། །

chöying künk’yab gyoutroul drawé gar

Jeu du filet d’illusion magique qui baigne toute la sphère de la réalité ;

ནམ་མཁའ་ཇི་སྲིད་འགྲོ་ཀུན་ཕན་བདེའི་མཛོད། །

namk’a jisi dro kün pendé dzö

Trésor de bienfaits et de bonheur universels pour aussi longtemps que l’espace durera ;

ཐམས་ཅད་མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེའི་སྐུ། །

tamché nyamnyi yéshé dorjé kou

Incarnation adamantine de la sagesse de l’égalité qui embrasse tout :

འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུ་ཁྱོད་ལ་ཕྱག་འཚལ་བསྟོད། །

jampal zhönnou k’yö la chaktsal tö

Je me prosterne devant toi et t’offre des louanges, Mañjuśrī le juvénile !

 

དམར་སེར་ཉི་མ་འཆར་ཁའི་ལང་ཚོ་ཅན། །

marser nyima char k’é langtso chen

Avec la vive splendeur du soleil orange qui se lève dans le ciel,

སྙིང་ལ་མཚུངས་མེད་བདེ་སྟེར་གཞོན་ནུ་གཟུགས། །

nying la tsoungmé dé ter zhönnou zouk

Ta forme éclatante de jeunesse suscite en mon cœur un bonheur sans pareil.

ལྷ་རྫས་དར་དང་རིན་ཆེན་མེ་ཏོག་གིས། །

l’adzé dar dang rinchen métok gi

Paré de soieries divines agrémentées de joyaux et de fleurs,

རབ་མཛེས་ཟུར་ཕུད་ལྔ་ལྡན་སྐྱིལ་སྐྲུང་བཞུགས། །

rab dzé zour pü ngaden kyil troung zhouk

Tu es assis, jambes croisées, tes longs cheveux noués en cinq chignons.

 

ཤེས་རབ་འོད་འབར་ཡེ་ཤེས་རལ་གྲི་ཡིས། །

shérab öbar yéshé raldri yi

Maniant la flamboyante épée de la sagesse qui brille d’intelligence,

བདུད་བཅོམ་མུན་པའི་ཐིབ་པོ་རྣམ་པར་འདྲལ། །

dü chom münpé tibpo nampar dral

Tu subjugues les maras et tranches les ténèbres de notre ignorance.

ཡིད་འོང་ཨུཏྤལ་གཞོན་ནུའི་ཕྱག་མཚན་གྱིས། །

yi ong outpal zhönnü chaktsen gyi

Tenant dans la main une fraîche et jolie fleur d’outpala,

ཡིད་ལ་གང་འདོད་དམ་པ་མཆོག་སྦྱིན་མཛད། །

yi la gang dö dampa chok jin dzé

Tu fais le mudrā de la générosité et exauces tous nos souhaits.

 

རྗེ་བཙུན་ཁྱེད་སྐུ་དྲན་པའི་མོད་ཉིད་ལ། །

jetsün k’yé kou drenpé mö nyi la

À l’instant même où nous pensons à ta forme parfaite, ô révérend,

འཁྲུལ་སྣང་འཁོར་བའི་མུན་པ་མཐར་བྱེད་ཅིང༌། །

troulnang k’orwé münpa tar jé ching

Toute l’obscurité du saṃsāra et des perceptions confuses est abolie,

ཡང་དག་ལམ་བཟང་མཐོང་བའི་སྣང་བ་སྦྱིན། །

yangdak lam zang tongwé nangwa jin

Et tu nous accordes la lumière qui permet de voir le chemin authentique,

ཡིད་ལ་ཉིན་མོར་བྱེད་པའི་དཔལ་སྩོལ་བ། །

yi la nyinmor jépé pal tsolwa

Comme si le glorieux éclat du soleil se faisait jour dans notre esprit !

 

ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་སྐུ་ཅན་འཇམ་པའི་དཔལ། །

shérab yéshé kouchen jampé pal

« Douce Splendeur », Mañjuśrī, personnification de la sagesse et de l’intelligence,

བདག་སྙིང་ཆུ་སྐྱེས་བཞད་པའི་གེ་སར་ལ། །

dak nying choukyé zhépé gésar la

Je t’offre respectueusement ce siège sur le lotus de mon cœur,

གུས་པས་བསྟི་ཞིང་རིག་སྔགས་རྒྱལ་པོ་ཡིས། །

güpé ti zhing rik ngak gyalpo yi

Et j’invoque ton esprit de sagesse, ô protecteur,

མགོན་པོ་ཁྱེད་ཀྱི་ཐུགས་དམ་རྒྱུད་བསྐུལ་ན། །

gönpo k’yé kyi toukdam gyü koul na

Avec le roi de tous les vidyā-mantra.

 

ཚིག་དོན་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་བློ་གྲོས་མཐུ། །

tsikdön nampar jépé lodrö tou

Attise vite un grand feu de sagesse dans mon cœur –

མཆོག་ཏུ་རྣོ་མྱུར་རྒྱ་ཆེ་རབ་ཟབ་པ། །

chok tou no nyour gyaché rab zabpa

Une puissante intelligence discernant les mots et le sens,

ཀུན་གསལ་ཉི་ཟླའི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་མཚུངས་པའི། །

kün sal nyidé kyilk’or dang tsoungpé

Suprêmement pénétrante, agile, d’une ampleur et d’une profondeur totales,

ཤེས་རབ་མེ་ཆེན་སྙིང་ལ་མྱུར་དུ་སྤོར། །

shérab mé chen nying la nyour dou por

Qui illumine tout, comme les maṇḍalas du soleil et de la lune.

 

ཞུམ་པ་དང་བྲལ་གང་གིས་མི་བརྫི་ཞིང་། །

zhoumpa dang dral gang gi mi dzi zhing

Accorde-moi aussi l’éloquence pleine de confiance,

ཐོགས་མེད་རྒྱུན་ཆགས་མཛད་པ་ཡོངས་སྤངས་བ། །

tokmé gyünchak dzépa yong pangwa

Totalement irréfutable, dépourvue de la moindre hésitation,

འཇིགས་པ་མེད་པ་རྡོ་རྗེ་ལྟ་བུ་ཡི། །

jikpa mépa dorjé tabou yi

Sans entrave, constante, et jamais dispersée –

སྤོབས་པའི་མཆོག་དེ་བདག་ལ་སྒྲུབ་པར་མཛོད། །

pobpé chok dé dak la droubpar dzö

Un courage adamantin, une intrépidité indestructible.

 

ཚིག་དང་དོན་གྱི་རྣམ་པ་མ་ལུས་རྣམས། །

tsik dang dön gyi nampa malü nam

Accorde-moi le grand trésor de la mémoire infaillible,

ནམ་ཡང་བརྗེད་པའི་ནོངས་པ་མ་མཆིས་པ། །

namyang jépé nongpa machipa

Aussi vaste que l’espace qui englobe tout –

ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་གོ་སྐབས་ཡངས་པ་ཡི། །

namk’a tabour gokab yangpa yi

Une mémoire fidèle et à toute épreuve, de sorte que je n’oublie jamais

མི་ཟད་གཟུངས་ཀྱི་གཏེར་ཆེན་བདག་ལ་སྩོལ། །

mizé zoung kyi terchen dak la tsol

Le moindre aspect concernant les mots et le sens.

 

མགྲིན་པའི་འོ་མཚོར་དབྱངས་ཅན་དགྱེས་རོལ་བས། །

drinpé otsor yangchen gyérolwé

Grâce au plaisir que prend Sarasvatī à jouer mélodieusement dans ma gorge,

མཁས་རྣམས་ཤིན་ཏུ་ཡིད་འཕྲོག་ཚིག་གི་ཉམས། །

k’é nam shintou yitrok tsik gi nyam

Puissé-je acquérir le pouvoir associé à la maîtrise de la parole,

བདུད་རྩི་རོ་ལྡན་ཡིད་རབ་སིམ་བྱེད་པའི། །

dütsi roden yi rab sim jépé

Et puissent mes mots séduire et enchanter les érudits,

ངག་གི་དབང་ཕྱུག་གྲུབ་པར་མཛད་དུ་གསོལ། །

ngak gi wangchouk droubpar dzé dou sol

Suscitant la joie dans leur esprit, comme le plus sucré des nectars.

 

རྒྱལ་དང་རྒྱལ་སྲས་ཉན་རང་འཕགས་ཚོགས་དང་། །

gyal dang gyalsé nyenrang pak tsok dang

Du monde tout entier – des bouddhas, des bodhisattvas,

ལྷ་ཀླུ་མི་དང་གནོད་སྦྱིན་དྲང་སྲོང་སོགས། །

l’a lou mi dang nö jin drangsong sok

Et de la noble assemblée des śrāvakas et pratyekabuddhas,

འཇིག་རྟེན་ཀུན་ན་གང་མཆིས་བློ་གྲོས་ཀྱི། །

jikten kün na gang chi lodrö kyi

De même que des dieux, nāgas, humains, yakṣas, sages et ainsi de suite –

དཔལ་རྣམས་ཡིད་ལ་རབ་ཏུ་འགུགས་པར་མཛོད། །

pal nam yi la rabtou goukpar dzö

J’invoque la splendeur de l’intelligence et la fais venir à mon esprit !

 

ཐོས་བསམ་བསྒོམ་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཡོངས་སུ་རྫོགས། །

tö sam gompé kyilk’or yongsou dzok

Puissé-je parfaire les sphères de l’étude, de la réflexion et de la méditation,

འཆད་རྩོད་རྩོམ་པའི་འོད་ཟེར་རབ་ཏུ་གསལ། །

ché tsö tsompé özer rabtou sal

Faire briller vivement les lumières des explications, débats et compositions,

སྙེམས་མེད་ཞི་བ་གཞན་ཕན་སྙིང་བརྩེ་དང༌། །

nyemmé zhiwa zhenpen nying tsé dang

Et posséder l’humilité, la quiétude, l’altruisme, la bienveillance et la foi,

དད་སོགས་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོས་མཛེས་གྱུར་ཅིག །

dé sok yönten gyatsö dzé gyour chik

Les qualités les plus belles et les plus parfaites, illimitées comme l’océan.

 

དེ་ཡི་མཐུ་ལས་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ལ། །

dé yi tou lé gyalwé tenpa la

Que grâce à cela, je puisse accomplir de vastes activités

བྱ་བ་རྒྱ་ཆེན་མཆོག་ཏུ་རབ་བགྱིད་ཅིང༌། །

jawa gyachen chok tou rab gyi ching

Bénéfiques aux enseignements des victorieux bouddhas ;

འཇམ་དཔལ་དཔའ་བོས་དགྱེས་བཞིན་རྗེས་བཟུང་ནས། །

jampal pawö gyé zhin jézoung né

Puissé-je toujours combler Mañjuśrī et demeurer sous sa protection,

རང་གཞན་དོན་གཉིས་ལྷུན་གྱིས་འགྲུབ་པར་ཤོག །

rangzhen dön nyi l’ün gyi droubpar shok

Accomplissant spontanément mon bien et celui des autres !

 

ཅེས་ཤེས་རབ་འཕེལ་བྱེད་ཀྱི་བསྟོད་སྨོན་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་བརྟན་གཡོའི་དྭངས་མ་བཅུ་བཞིའི་གྲངས་ལྡན་འདི་ནི་མེ་རྟ་དབྱུག་ཟླའི་ཚེས་དྲུག་བཟང་པོའི་གྲངས་ལ་མི་ཕམ་འཇམ་དཔལ་དགྱེས་པས་སྤེལ་བ་དགེའོ། མངྒ་ལཾ། །

Cette prière et aspiration visant à accroître l’intelligence, comportant un nombre de versets égal aux quatorze essences vitales (dwangs ma) du monde animé et inanimé, fut écrite par Mipham Jampal Gyépa, lors d’un jour favorable pendant le mois d’Aśvinī [c’est-à-dire le neuvième], en l’année du Cheval de Feu (1906). Que la vertu abonde !

 

| Traduit en français par Vincent Thibault (2023) sur la base de la traduction anglaise d’Adam Pearcey (2006) publiée initialement au www.lotsawaschool.org.

 

Version : 1.0-20230421