La Gran Perfección de Mañjuśrī

༄༅། །འཇམ་དཔལ་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་གཞི་ལམ་འབྲས་བུ་དབྱེར་མེད་པའི་དོན་ལ་སྨོན་པ་རིག་སྟོང་རྡོ་རྗེའི་རང་གདངས་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས།

El brillo de la conciencia indestructible y la vacuidad

Una aspiración al significado de la base, el camino y el fruto indivisibles de la Gran Perfección de Mañjuśrī

por Mipham Rinpoche

 

ཕྱོགས་བཅུ་དུས་བཞིའི་བདེ་གཤེགས་སྲས་བཅས་ཀྱི། །

chok chu dü zhi deshek se che kyi

Personificas la sabiduría de todos los budas mas allá del gozo y sus herederos

ཡེ་ཤེས་སྐུར་གྱུར་གཉིས་མེད་ཚུལ་འཆང་བ། །

yeshe kur gyur ñime tsul changwa

a través de las diez direcciones y los cuatro tiempos, y te mantienes en el camino de la no dualidad,

འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུ་མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་ངང་། །

jampal zhönnu ñampa ñi kyi ngang

siempre joven Mañjuśrī, “Gentil Esplendor”, el estado de perfecta igualdad:

བྱར་མེད་དོན་ལ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་གྱུར་ཅིག །

charme dön la lhün gyi drub gyur chik

¡que perfeccionemos espontáneamente el verdadero significado de la no acción!

 

གདོད་མའི་མགོན་པོ་དཔལ་ལྡན་བླ་མ་ལ། །

döme gönpo palden lama la

Con la devoción de ver al protector primordial y glorioso guru

མཉམ་ཉིད་ཆོས་སྐུར་ལྟ་བའི་མོས་གུས་ཀྱིས། །

ñamñi chökur tawe mögü kyi

como el cuerpo iluminado de la verdad, el dharmakāya de la perfecta igualdad,

དོན་བརྒྱུད་དགོངས་པའི་བྱིན་རླབས་སྙིང་ལ་འཕོས།  །

dön gyü gongpe chinlab ñing la pö

que la inspiración del linaje supremo se transfiera a nuestros corazones,

རིག་པ་རྩལ་གྱི་དབང་ཆེན་ཐོབ་པར་ཤོག །

rigpa tsal gyi wangchen tobpar shok

y que obtengamos la gran iniciación de la expresión de la conciencia.

 

ཡེ་ནས་གནས་ཕྱིར་རྩོལ་བས་བསྒྲུབ་པ་དང་། །

yene ne chir tsolwe drubpa dang

Primordialmente presente y, por lo tanto, no se forja mediante el esfuerzo,

དབང་པོའི་ཁྱད་པར་སོགས་ལ་མི་ལྟོས་ཀྱང་། །

wangpö khyepar sok la mi tö kyang

no depende de la capacidad ni de la constitución;

སླ་བས་ཡིད་མ་ཆེས་པ་སེམས་ཀྱི་གསང་། །

lawe yi machepa sem kyi sang

como es tan simple, dudamos de este misterio de la mente:

བླ་མའི་མན་ངག་སྟོབས་ཀྱིས་མཐོང་གྱུར་ཅིག །

lame mengak tob kyi tong gyur chik

¡que las instrucciones del guru nos den la fuerza para ver!

 

སྤྲོས་ཤིང་དཔྱད་པ་ཀུན་རྟོག་སྣོན་མ་སྟེ། །

trö shing chepa küntok nön ma te

La elaboración y el análisis son superfluidades del pensamiento,

བཙལ་ཞིང་སྒྲུབ་པ་རང་ཉིད་ངལ་བའི་རྒྱུ།  །

tsal zhing drubpa rangñi ngalwe gyu

mientras que buscar y cultivar solo sirven para agotar.

དམིགས་ཤིང་བསྒོམ་པ་ཕྱིར་ཞིང་འཆིང་བའི་གཟེབ། །

mik shing gompa chir zhing chingwe zeb

Concentrarse y meditar son trampas que solo atan:

ཟུག་རྔུའི་སྤྲོས་པ་ནང་ནས་ཆོད་པར་ཤོག །

zukngü tröpa nang ne chöpar shok

¡que cese semejante dolorosa complejidad dentro de la mente!

 

བསམ་བརྗོད་བྲལ་ལ་མཐོང་བ་གང་མེད་ཀྱང་། །

sam jödral la tongwa gangme kyang

Más allá del pensamiento y la expresión, no hay nada que ver.

མ་མཐོང་ལྷག་མར་གྱུར་བ་གང་ཡང་མེད། །

ma tong lhakmar gyurwa gangyang me

Tampoco hay algo más, algo adicional, invisible.

རང་སེམས་ཁོ་ཐག་ཆོད་པ་ཟབ་མོའི་དོན། །

rangsem kho takchöpa zabmö dön

Este es el punto profundo que la mente debe comprender.

མཚོན་པར་དཀའ་བའི་དེ་ཉིད་རྟོགས་པར་ཤོག །

tsönpar kawe deñi tokpar shok

¡Ojalá nos demos cuenta de esta naturaleza, tan difícil de señalar y aclarar!

 

སྤྲོས་ཀུན་ཀ་ནས་དག་ཕྱིར་ཡོད་མཐའ་སྦངས། །

trö kün kane dak chir yö ta bang

Siempre pura, sin complejidad, evita el extremo eternalista.

རིག་གདངས་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པས་མེད་མཐའ་བྲལ། །

rikdang lhün gyi drubpe me tadral

El resplandor de Rigpa está espontáneamente presente, no es un vacío nihilista.

གཉིས་སུ་བརྗོད་ཀྱང་རྟོག་པས་འཇུག་ཚུལ་ཙམ། །

ñi su jö kyang tokpe juk tsul tsam

Aunque se habla de dos, es para facilitar la comprensión:

དབྱེར་མེད་བརྗོད་བྲལ་མཉམ་པའི་དོན་མཐོང་ཤོག །

yerme jödral ñampe dön tong shok

¡que podamos ver el significado de la igualdad, más allá de la división y la descripción!

 

འདི་ན་མཛུབ་མོས་ཟླ་བ་ཇི་བཞིན་དུ། །

di na dzub mö dawa chizhin du

Como un dedo que señala la luna,

དང་པོར་ཡིད་དཔྱོད་ཚིག་གིས་མཚོན་བྱས་ཀྱང་། །

dangpor yichö tsik gi tsön che kyang

el razonamiento y las palabras muestran el camino al principio.

ཆོས་ཉིད་རང་བབས་ཡིད་དཔྱོད་ཡུལ་ལས་འདས། །

chöñi rangbab yichö yul le de

Pero el estado natural no es objeto de pensamiento,

རང་གིས་རང་ལ་བླན་ཏེ་མཐོང་བར་ཤོག །

rang gi rang la len te tongwar shok

así que volvámonos hacia nuestro interior y así veamos de verdad.

 

འདི་ལ་བསལ་བར་བྱ་བ་མ་མཐོང་ཞིང་། །

di la salwar chawa ma tong zhing

En esto, no encontrarás nada que quitar,

བཞག་སྟེ་སྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མ་དམིགས་པས། །

zhak te drubpar chawa mamikpe

ni nada que concebir de lo que podría ser añadido o producido.

དགག་སྒྲུབ་རྩོལ་བས་མ་བསླད་ཆོས་ཉིད་ངང་། །

gak drub tsolwe ma le chöñi ngang

Dharmatā no está manchado por esfuerzos para bloquear o cultivar:

ལྷུན་གྱིས་གནས་པའི་དོན་ལ་འཇུག་པར་ཤོག །

lhün gyi nepe dön la jukpar shok

¡que lleguemos al estado espontáneamente presente!

 

ཤེས་བྱའི་གཞི་དང་བགྲོད་པར་བྱེད་པའི་ལམ། །

sheje zhi dang dröpar chepe lam

Aunque etiquetemos una base por conocer

ཐོབ་བྱ་འབྲས་བུའི་ཆོས་སུ་བཏགས་པ་ཡང་། །

tobja drebü chö su takpa yang

un camino a seguir, o un fruto a alcanzar,

རང་བཞིན་གཤིས་ལ་ནམ་མཁའི་གོ་རིམ་འདྲ། །

rangzhin shi la namkhe gorim dra

en el estado natural, estos son como niveles de espacio:

བྱར་མེད་དོན་ལ་ལྷུན་གྱིས་གནས་པར་ཤོག །

charme dön la lhün gyi nepar shok

sin esfuerzo, pues, ¡que nos mantengamos en la verdadera no acción!

 

འཁྲུལ་བས་སྒྲོ་བཏགས་མ་དག་འཁོར་བའི་ཆོས། །

trulwe drotak ma dak khorwe chö

Fenómenos saṃsāricos impuros, concebidos en la ilusión,

དེ་ལས་ལོག་པ་དག་པའི་སྣང་བ་ཡང་། །

de le lokpa dakpe nangwa yang

y sus opuestos también, etiquetados como "apariencia pura",

ལྟོས་ནས་བཏགས་པ་རྣམ་པར་སྤྲོས་པའི་ཆོས། །

tö ne takpa nampar tröpe chö

son designaciones dependientes, proyecciones elaboradas:

སྤྲོས་མེད་གཤིས་ལ་མི་གནས་མཐོང་གྱུར་ཅིག །

tröme shi la mi ne tong gyur chik

¡que podamos ver su ausencia en la condición no elaborada!

 

བློ་བྲལ་ཆོས་ཉིད་གཤིས་ཀྱི་བཞུགས་ཚུལ་ལ། །

lodral chöñi shi kyi zhuk tsul la

La naturaleza real tal como es, más allá de la mente ordinaria,

ལྟ་དང་སྒོམ་པས་བསླད་ཀྱིན་རྟོག་པས་སྒྲིབ། །

ta dang gompe le kyin tokpe drib

está oscurecida por nociones contaminadas de visión y meditación.

ཐ་མལ་གཤིས་སུ་སོན་ལ་ལྟ་སྒོམ་བྲལ། །

tamal shi su sön la ta gomdral

En la verdadera ordinariez no hay ni teoría ni práctica:

རྣལ་མའི་དོན་ལ་བབ་ཀྱིས་གནས་གྱུར་ཅིག །

nalme dön la bab kyi ne gyur chik

¡que permanezcamos naturalmente en la condición genuina!

 

གང་ལ་དམིགས་པར་བྱ་བ་ལྟ་བའི་དུག །

gangla mikpar chawa tawe duk

Enfocarse en cualquier cosa solo envenena la visión,

གང་ཞིག་རྩོལ་བས་ཟིན་པ་སྒོམ་པའི་སྐྱོན།  །

gangzhik tsolwe zinpa gompe kyön

la fijación deliberada no es más que un defecto meditativo,

གང་ལ་བླང་དོར་བྱ་བ་སྤྱོད་པའི་འཕྲང་། །

gangla langdor chawa chöpe trang

adoptar y evitar son peligrosos para la acción:

ཟུག་རྔུ་ཀུན་བྲལ་ཆོས་ཉིད་མཐོང་བར་ཤོག །

zukngu kündral chöñi tongwar shok

¡que podamos ver la naturaleza más allá de tal aflicción!

 

སྤྲོས་པའི་གཟེབ་ཏུ་མ་ཚུད་རིག་པའི་གདངས། །

tröpe zeb tu ma tsü rigpe dang

Ver directamente lo que trasciende la mente ordinaria:

བློ་བྲལ་མངོན་སུམ་མཐོང་ལ་ཡིད་དཔྱོད་ཀྱི། །

lodral ngönsum tong la yichö kyi

el resplandor de Rigpa que no está confinado conceptualmente,

ཞགས་པས་མཁའ་ལ་མདུད་པ་མི་འདོར་བར། །

zhakpe kha la düpa mi dorwar

sin atar el cielo con la cuerda de la conjetura,

རང་བཞག་རྣལ་མའི་དོན་ལ་མཁས་གྱུར་ཅིག །

rang zhak nalme dön la khe gyur chik

¡dominemos el genuino estado de descanso natural!

 

དེ་ཚེ་རང་རིག་གཞོན་ནུ་བུམ་པ་སྐུའི། །

detse rangrig zhönnu bumpa kü

La Voz Gentil, Mañjughoṣa, de la luminosidad natural

མཁྱེན་ཆ་རང་འོད་གསལ་བ་འཇམ་པའི་དབྱངས། །

khyen cha rang ösalwa jampe yang

es la cognición de la propia conciencia, el cuerpo juvenil en forma de vasija:

ཤེས་རབ་རང་བྱུང་སྒྲོན་མའི་སྣང་བ་ཡིས། །

sherab rangjung drönme nangwa yi

¡que la lámpara brillante del discernimiento naturalmente surgido

སྒྲིབ་པའི་མུན་པ་འཐིབ་པོ་འཇོམས་གྱུར་ཅིག །

dribpe münpa tibpo jom gyur chik

destierre la densa tiniebla de los oscurecimientos de la mente!

 

མ་བཅོས་འདུས་མ་བྱས་པའི་ཆོས་ཉིད་ལ། །

machö dümaje pe chöñi la

En la naturaleza, que es no compuesta y no forzada,

བཅོས་མའི་ལམ་གྱིས་གསར་དུ་བསྒྲུབ་མེད་པས། །

chöme lam gyi sar du drub mepe

nada puede ser generado de nuevo a través de caminos fabricados,

རྒྱུ་ལས་མ་བྱུང་མཐར་ཐུག་འབྲས་བུའི་དོན། །

gyu le ma chung tartuk drebü dön

por eso el fruto definitivo no surge de una causa.

རང་ལ་ཡེ་ནས་གནས་པ་མཐོང་བར་ཤོག །

rang la yene nepa tongwar shok

¡Que lleguemos a ver lo que está, y siempre ha estado, dentro!

 

ཡིད་དཔྱོད་ཚིག་གི་སྦུན་པ་འཁྲུལ་བའི་ལམ། །

yichö tsik gi bünpa trulwe lam

Las palabras especulativas solo conducen al engaño:

ཇི་ལྟར་བརྗོད་ཀྱང་རྟོག་པའི་དྲྭ་བ་སྟེ། །

chitar jö kyang tokpe drawa te

se expresen como se expresen, nos enredan en el pensamiento.

ལུང་ལས་མ་བྱུང་རང་གིས་རིག་བྱ་བའི། །

lung le ma chung rang gi rik chawe

En cambio, practiquemos las instrucciones profundas del corazón,

མན་ངག་ཟབ་མོ་སྙིང་ལ་བསྒོམ་པར་ཤོག  །

mengak zabmo ñing la gompar shok

que no surgen de las escrituras, sino que se conocen intuitivamente.

 

གཟུང་འཛིན་སེམས་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་འཁྲུལ། །

zungdzin sem ni ngowo ñi kyi trul

La mente del que percibe y de lo percibido es esencialmente ilusoria.

གང་ལྟར་དམིགས་པ་དེ་བཞིན་ཉིད་དུ་མིན། །

gangtar mikpa dezhin ñi du min

No importa cuál sea su enfoque, nunca concuerda con cómo son las cosas.

སེམས་ལས་མ་བྱུང་རང་བྱུང་ཡེ་ཤེས་སྐུ། །

sem le ma chung rangjung yeshe ku

Que podamos alcanzar la budeidad de la realidad definitiva:

ངེས་པ་དོན་གྱི་སངས་རྒྱས་འགྲུབ་པར་ཤོག །

ngepa dön gyi sangye drubpar shok

¡el kāya de sabiduría natural que no deriva de la mente!

 

རིག་སྟོང་རིག་པའི་དབྱིངས་སུ་ཆོས་ཐམས་ཅད། །

riktong rigpe ying su chö tamche

Dentro del espacio de rigpa que todo lo permea, vacío y consciente,

མཉམ་པ་ཉིད་གྱུར་ཐིག་ལེ་ཉག་གཅིག་ལ། །

ñampa ñi gyur tikle ñakchik la

todas las cosas son iguales, y, en esta única y perfecta esfera,

འཁོར་འདས་རེ་དོགས་ཞིག་པའི་ངང་ཚུལ་དུ། །

khorde redok zhikpe ngang tsul du

no hay anhelos ni temores al saṃsāra o nirvāṇa:

མི་གནས་ཆོས་སྐུའི་གཏན་སྲིད་ཟིན་པར་ཤོག །

mi ne chökü tensi zinpar shok

¡que podamos capturar este bastión del dharmakāya sin localización!

 

འདི་ལྟར་ལུས་དང་ཡུལ་དུ་སྣང་བ་ཡང་། །

ditar lü dang yul du nangwa yang

Todo lo que percibimos, como el cuerpo o como los objetos de los sentidos,

རབ་རིབ་བཞིན་དུ་རྟོག་པའི་དབང་གིས་སྣང་། །

rabrib zhindu tokpe wang gi nang

es como una visión defectuosa, aparente a través de la sola fuerza del pensamiento,

མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོའི་རང་གདངས་ཀྱིས། །

mi tok yeshe chenpö rang dang kyi

por medio del resplandor natural de la gran sabiduría no conceptual,

ཆོས་ཟད་གདོད་མའི་དབྱིངས་སུ་སྦྱངས་གྱུར་ཅིག །

chö ze döme ying su jang gyur chik

¡que todo se purifique en el espacio original del agotamiento fenoménico!

 

དེ་ཚེ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་ཡེ་ཤེས་སྐུ། །

detse kha dang ñampe yeshe ku

Que, en ese momento, obtengamos el fruto definitivo y sin obstáculos,

ཕྱོགས་དུས་མུ་མཐའ་སྲིད་དུ་འགྲོ་ཀུན་གྱི། །

chok dü mu ta si du dro kün gyi

y, con la forma del Buda de la sabiduría tan vasta e ilimitada como el cielo,

ཕན་བདེའི་དོན་ཀུན་འཇོ་བའི་ཡིད་བཞིན་ནོར། །

pende dön kün jowe yizhin nor

nos convirtamos en joyas que conceden deseos, proporcionando beneficio y felicidad

སྒྲིབ་བྲལ་འབྲས་བུའི་མཐར་ཐུག་ཐོབ་པར་ཤོག །

dribdral drebü tartuk tobpar shok

a los seres de todo el mundo, a través de la infinidad del espacio y del tiempo.

 

ཅེས་པ་འདི་ནི་ཛྙཱ་ན་ཌཱ་ཀི་ནི་ཝཱ་ར་ཧིའི་རྣམ་པར་འཕྲུལ་པར་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་རྗེ་བཙུན་མ་བདེ་སྐྱོང་ཡེ་ཤེས་དབང་མོས་རབ་ཚེས་མེ་ཁྱི་ཟླ་ཚེས་ཀྱི་དུས་དགེ་བར་བཀྲ་ཤིས་པའི་ལྷ་རེག་དང་། ཤེལ་དཀར་ཕྲེང་བ་རིན་པོ་ཆེའི་རྒྱན་ལྡན་བཅས་བཀའ་ཡིས་བསྐུལ་བའི་རྐྱེན་བྱས་ནས་ཚེས་དེ་ཉིད་ལ་མི་ཕམ་འཇམ་དཔལ་དགྱེས་པའམ་འོད་གསལ་རྡོ་རྗེ་ཞེས་བྱ་བའི་རྫོགས་པར་བྲིས་པ་སྟེ། རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་གྲུབ་མཐའི་རང་སྐད་ཐུན་མིན་རང་རྐང་ཚུགས་པར་གང་ཤར་སྨྲས་པའི་དགེ་བས་འགྲོ་ཀུན་གདོད་མའི་མགོན་པོ་འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག།

Esto fue compuesto a instancias de la reverenda dama Dekyong Yeshe Wangmo, universalmente conocida como una emanación de la ḍākinī de sabiduría, Vajravārāhī, y quien, en la favorable fecha del cuarto día del tercer mes del año del perro de fuego (1886), ofreció un auspicioso pañuelo de seda y un rosario de cristal preciosamente ornamentado. Con esta condición, yo, el conocido como Mipham Jampel Gyepa, u Ösel Dorje, escribí esta oración, completándola el mismo día. Por la virtud de expresar lo que surgió naturalmente en mi mente, independientemente y en la terminología única del sistema de la Gran Perfección, que todos los seres alcancen el nivel del protector primordial, Mañjuśrī, el siempre joven.

 

ཐོས་པ་ཙམ་གྱིས་ངེས་པར་གྲོལ་འགྱུར་ཞེས། །

töpa tsam gyi ngepar drol gyur zhe

El mero hecho de escuchar esto traerá la liberación.

རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་བསྔགས་པ་ལམ་གྱི་མཆོག །

dorje chang gi ngakpa lam gyi chok

Así, Vajradhara alabó el supremo de los caminos.

འདི་ཚུལ་སེམས་པར་བྱེད་པ་སྨོས་ཅི་འཚལ། །

di tsul sempar chepa möchi tsal

¿Qué necesidad hay de recordarlo?

ཆོས་ཉིད་བདེན་པས་མྱུར་དུ་གྲོལ་བར་འགྱུར། །

chöñi denpe ñurdu drolwar gyur

¡Que la verdad de dharmatā traiga rápidamente la liberación!

 

རྩོལ་བཅས་ཐེག་པས་གདུལ་བར་དཀའ་བའི་ཚེ། །

tsol che tekpe dulwar kawe tse

“Cuando sea difícil para los estudiantes seguir vehículos basados en el esfuerzo,

ཀུན་བཟང་ཐུགས་ཀྱི་བསྟན་པ་འབྱུང་ཞེས་སུ། །

kunzang tuk kyi tenpa jung zhe su

surgirán las enseñanzas de la mente de sabiduría de Samantabhadra”.

བསྔགས་པའི་ལུང་བཞིན་སྙིང་པོའི་བསྟན་པ་ཡིས། །

ngakpe lung zhin ñingpö tenpa yi

¡Que estas enseñanzas esenciales, alabadas en tales declaraciones,

འཇིག་རྟེན་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་ཅིང་རྒྱས་གྱུར་ཅིག །

jikten küntu khyab ching gye gyur chik

penetren todo el universo, extendiéndose por todas partes, a lo largo y ancho!

སརྦ་མངྒ་ལམ།། །།

Sarva maṅgalam.

 

| Traducido al español por Sara Rojo con el generoso apoyo de la Fundación Tertön Sogyal de España, 2024.