Chanting the Names of Mañjuśrī

༄༅། །འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པ་བཞུགས་སོ། །

Chanting the Names of Noble Mañjuśrī

from the Words of the Buddha

 

རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ཨཱ་རྱ་མཉྫུ་ཤྲཱི་ནཱ་མ་སང་གྰི་ཏི།

In Indian language: Ārya-mañjuśrī-nāma-saṅgīti¹

བོད་སྐད་དུ། འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པ།

In Tibetan: pakpa jampal gyi tsen yangdakpar jöpa

In English: Chanting the Names of the Noble Mañjuśrī

 

འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །

Homage to ever-youthful Mañjuśrī!

 

1. The Request²

དེ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ་འཆང་། །

dené palden dorjé chang

Then Vajradhara, ever glorious,

གདུལ་དཀའ་འདུལ་བ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག །

dul ka dulwa nam kyi chok

Supreme subduer of the hard to tame,

དཔའ་བོ་འཇིག་རྟེན་གསུམ་ལས་རྒྱལ། །

pawo jikten sum lé gyal

The hero conquering the triple world,

རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་གསང་བའི་རྒྱལ། །

dorjé wangchuk sangwé gyal

The vajra lord and master of all secrets, (1)

 

པདྨ་དཀར་པོ་རྒྱས་འདྲའི་སྤྱན། །

pema karpo gyé dré chen

With eyes wide open like white lotuses,

པདྨ་རྒྱས་པའི་ཞལ་མངའ་བ། །

pema gyepé zhal ngawa

His face just like a lily in full bloom,³

རང་གི་ལག་གིས་རྡོ་རྗེ་མཆོག །

rang gi lak gi dorjé chok

While shaking in his hand repeatedly

ཡང་དང་ཡང་དུ་གསོར་བྱེད་པ། །

yang dang yang du sor jepa

A vajra of the highest excellence—(2)

 

ཁྲོ་གཉེར་རིམ་པར་ལྡན་ལ་སོགས། །

tronyer rimpar den lasok

Accompanied by countless Vajrapāṇis,

ལག་ན་རྡོ་རྗེ་མཐའ་ཡས་པ། །

lak na dorjé tayepa

With features such as fierce, turbulent brows,

དཔའ་བོ་གདུལ་དཀའ་འདུལ་བ་པོ། །

pawo dul ka dulwa po

Subduers of the hard to tame, heroes,

འཇིགས་སུ་རུང་དང་དཔའ་བྱད་ཅན། །

jik su rung dang pa jechen

Appearing with heroic, hideous forms, (3)

 

རྡོ་རྗེ་རྩེ་མོ་རབ་འཕྲོ་བ། །

dorjé tsemo rab trowa

Brandishing in their hands their mighty vajras,

རང་གི་ལག་གིས་གསོར་བྱེད་པ། །

rang gi lak gi sor jepa

The tips of which emit intensive light,

སྙིང་རྗེ་ཆེ་དང་ཤེས་རབ་དང་། །

nyingjé ché dang sherab dang

Great benefactors to all living beings

ཐབས་ཀྱིས་འགྲོ་དོན་བྱེད་པའི་མཆོག །

tab kyi dro dönjé pé chok

Through skill, through insight, and through great compassion, (4)

 

དགའ་མགུ་རངས་པའི་བསམ་པ་ཅན། །

gagu rangpé sampachen

With pleased and happy attitudes, with joy,

ཁྲོ་བོའི་ལུས་ཀྱི་གཟུགས་ལྡན་པ། །

trowö lü kyi zuk denpa

Their bodies those of wrathful deities,

སངས་རྒྱས་ཕྲིན་ལས་བྱེད་པའི་མགོན། །

sangye trinlé jepé gön

Protectors who assist the buddhas’ deeds,

ལུས་བཏུད་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ། །

lü tü nam dang lhenchik tu

Their bodies bowing reverentially—(5)

 

དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས། །

dezhin shekpa chomdendé

Paid homage to the true awakened one,

རྫོགས་སངས་རྒྱས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས། །

dzoksang gyé la chaktsal né

Protector, Blessed One, Tathāgata.

ཐལ་མོ་སྦྱར་བ་བྱས་ནས་ནི། །

talmo jarwa jé né ni

And joining his two palms respectfully,

སྤྱན་སྔར་འདུག་སྟེ་འདི་སྐད་གསོལ། །

chen ngar duk té diké sol

He said before the lord the following: (6)

 

ཁྱབ་བདག་བདག་ལ་སྨན་པ་དང་། །

khyabdak dak la menpa dang

‘O omnipresent lord, for my well-being,

བདག་དོན་བདག་ལ་ཐུགས་བརྩེའི་ཕྱིར། །

dak dön dak la tuk tsé chir

With due concern for me and for my sake,

སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བའི་མངོན་རྫོགས་པའི། །

gyutrul drawé ngöndzok pé

That I may reach complete awakening

བྱང་ཆུབ་ཅི་ནས་བདག་ཐོབ་མཛོད། །

changchub chiné dak tob dzö

Upon the basis of Illusion’s Net;⁴ (7)

 

ཉོན་མོངས་པས་ནི་སེམས་དཀྲུགས་ཤིང་། །

nyönmongpé ni sem truk shing

And for the sake of every living being—

མི་ཤེས་འདམ་དུ་བྱིང་བ་ཡི། །

mi shé dam du jingwa yi

Sunk deep into the mud of ignorance,

སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་སྨན་པ་དང་། །

semchen kün la menpa dang

Their thoughts disturbed by various afflictions—

བླ་མེད་འབྲས་བུ་ཐོབ་བྱའི་ཕྱིར། །

lamé drebu tob jé chir

So that they may obtain the highest fruit, (8)

 

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས། །

dzokpé sangye chomdendé

May you—the most supreme awakened one,

འགྲོ་བའི་བླ་མ་སྟོན་པ་པོ། །

drowé lama tönpa po

The Blessed One, the world’s guru, and teacher,

དམ་ཚིག་ཆེན་པོ་དེ་ཉིད་མཁྱེན། །

damtsik chenpo denyi khyen

Who knows the great samaya’s reality,

དབང་པོ་བསམ་པ་མཁྱེན་མཆོག་གིས། །

wangpo sampa khyen chok gi

Aware of wishes and abilities—(9)

 

བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་སྐུ། །

chomdendé kyi yeshe ku

Reveal to us the great name chanting of

གཙུག་ཏོར་ཆེན་པོའི་ཚིག་གི་བདག །

tsuktor chenpö tsik gi dak

The wisdom body of the Blessed One,

ཡེ་ཤེས་སྐུ་སྟེ་རང་བྱུང་བ། །

yeshe ku té rangjungwa

The great uṣṇīṣa, master of all speech,

འཇམ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའ་ཡི། །

jampal yeshe sempa yi

The self-arising wisdom emanation, (10)

 

མིང་ནི་ཡང་དག་བརྗོད་པའི་མཆོག །

ming ni yangdak jöpé chok

The wisdom deity called Mañjuśrī;

དོན་ཟབ་དོན་ནི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་། །

dön zab dön ni gyaché zhing

These names with meaning both profound and vast;

དོན་ཆེན་མཚུངས་མེད་རབ་ཞི་བ། །

dön chen tsungmé rabzhi ba

Of great significance; unmatched; serene;

ཐོག་མ་བར་དང་མཐར་དགེ་བ། །

tokma bar dang tar gewa

With goodness at their start, middle, and end; (11)

 

འདས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་གསུངས། །

depé sangye nam kyi sung

Proclaimed by buddhas of the aeons past,

མ་འོངས་རྣམས་ཀྱང་གསུང་འགྱུར་ལ། །

ma ong nam kyang sung gyur la

And to be taught by buddhas yet to come;

ད་ལྟར་བྱུང་བ་རྫོགས་སངས་རྒྱས། །

dantar jungwa dzoksang gyé

And taught not once but time and time again

ཡང་དང་ཡང་དུ་གསུངས་པ་གང་། །

yang dang yang du sungpa gang

By all the buddhas of the present age; (12)

 

རྒྱུད་ཆེན་སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བ་ལས། །

gyü chen gyutrul drawa lé

Which were respectfully recited in

རྡོ་རྗེ་འཆང་ཆེན་གསང་སྔགས་འཆང་། །

dorjé chang chen sang ngakchang

Illusion’s Net, the tantra most supreme,

དཔག་མེད་རྣམས་ཀྱིས་དགའ་བཞིན་དུ། །

pakmé nam kyi ga zhindu

By multitudes of mighty Vajrapāṇis,

གླུར་བསླངས་གང་ལགས་བཤད་དུ་གསོལ། །

lur lang gang lak shé du sol

The joyous guardians of secret mantras. (13)

 

མགོན་པོ་རྫོགས་སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི། །

gönpo dzoksang gyé kün gyi

Just this I shall uphold with firm resolve,

གསང་འཛིན་ཅི་ནས་བདག་འགྱུར་ཕྱིར། །

sang dzin chiné dak gyur chir

Until I reach my final liberation,

ངེས་པར་འབྱུང་བའི་བར་དུ་དི། །

ngepar jungwé bardu di

So that I may become, O great protector,

བདག་གི་བསམ་པ་བརྟན་པོས་གཟུང་། །

dak gi sampa tenpö zung

The bearer of the buddhas’ every secret; (14)

 

ཉོན་མོངས་མ་ལུས་བསལ་བ་དང་། །

nyönmong malü salwa dang

And this I shall reveal to living beings

མི་ཤེས་མ་ལུས་སྤངས་པའི་ཕྱིར། །

mi shé malü pangpé chir

According to each one’s capacity,

བསམ་པའི་ཁྱད་པར་ཇི་བཞིན་དུ། །

sampé khyepar jizhin du

In order that afflictions may be quelled,

སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་བཤད་པར་འཚལ། །

semchen nam la shepar tsal

So ignorance may fully be dispelled.’ (15)

 

གསང་དབང་ལག་ན་རྡོ་རྗེ་ཡིས། །

sangwang lak na dorjé yi

With this request to the Tathāgata,

དེ་བཞིན་གཤེགས་ལ་དེ་སྐད་དུ། །

dezhin shek la deké du

The master of all secrets, Vajrapāṇi—

གསོལ་ནས་ཐལ་མོ་སྦྱར་བྱས་ཏེ། །

sol né talmo jar jé té

His body bowed, his palms politely joined—

ལུས་བཏུད་ནས་ནི་སྤྱན་སྔར་འདུག །

lü tü né ni chen ngar duk

Then stood before the lord devotedly. (16)

 

2. The Reply

དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་ཤཱཀྱ་ཐུབ། །

dené chomden shakya tub

And so the Blessed One, lord Śākyamuni,

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྐང་གཉིས་མཆོག །

dzokpé sangye kang nyi chok

The best of men, the fully awakened one,

ཉིད་ཀྱི་ཞལ་ནས་ལྗགས་བཟང་བ། །

nyi kyi zhal né jak zangwa

Extending from his mouth his handsome tongue,

རིང་ཞིང་ཡངས་པ་བརྐྱང་མཛད་དེ། །

ring zhing yangpa kyang dzé dé

A tongue unmatched in both its breadth and length, (17)

 

འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་སྣང་མཛད་ཅིང་། །

jikten sumpo nang dzé ching

Displaying a gentle smile to living beings—

བདུད་བཞིའི་དགྲ་རྣམས་འདུལ་མཛད་པ། །

dü zhi dra nam dul dzepa

A smile that fills the threefold world with light;

སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ངན་སོང་གསུམ། །

semchen nam kyi ngensong sum

That tames the enemy, the four Māras;

སྦྱོང་བར་བྱེད་པའི་འཛུམ་བསྟན་ནས། །

jongwar jepé dzum ten né

That ends unwanted birth in all three forms⁵—(18)

 

ཚངས་པའི་གསུང་ནི་སྙན་པ་ཡིས། །

tsangpé sung ni nyenpa yi

His voice melodious, like that of Brahmā,

འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་ཀུན་བཀང་ནས། །

jikten sumpo kün kang né

Completely filling all the triple world,

ལག་ན་རྡོ་རྗེ་སྟོབས་པོ་ཆེ། །

lak na dorjé tobpo ché

Replied as follows to the lord of secrets,

གསང་དབང་ལ་ནི་སླར་གསུངས་པ། །

sangwang la ni lar sungpa

To Vajrapāṇi, strongest of the strong: (19)

 

སྙིང་རྗེ་ཆེ་དང་ལྡན་གྱུར་པས། །

nyingjé ché dangden gyurpé

‘That you, abounding in supreme compassion

འགྲོ་ལ་ཕན་པའི་དོན་དུ་ཁྱོད། །

dro la penpé döndu khyö

And aiming to assist all living beings,

ཡེ་ཤེས་ལུས་ཅན་འཇམ་དཔལ་གྱི། །

yeshe lüchen jampal gyi

Are willing and prepared to hear from me

མིང་བརྗོད་པ་ནི་དོན་ཆེ་བ། །

ming jöpa ni dön chewa

This evil-quelling, purifying chanting—(20)

 

དག་པར་བྱེད་ཅིང་སྡིག་སེལ་བ། །

dakpar jé ching dik selwa

The chanting of the names, so filled with meaning,

ང་ལས་ཉན་པར་བརྩོན་པ་ནི། །

nga lé nyenpar tsönpa ni

Of Mañjuśrī’s embodiment of wisdom—

ལེགས་སོ་དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ་འཆང་། །

lek so palden dorjé chang

How truly excellent, O Vajradhara;

ལག་ན་རྡོ་རྗེ་ཁྱོད་ལེགས་སོ། །

lak na dorjé khyö lek so

How excellent of you, O Vajrapāṇi! (21)

 

གསང་བའི་བདག་པོ་དེ་ཕྱིར་ངས། །

sangwé dakpo dechir ngé

And so I shall, O master of all secrets,

ཁྱོད་ལ་ལེགས་པར་བསྟན་པར་བྱ། །

khyö la lekpar tenpar ja

Reveal just that to you most splendidly.

ཁྱོད་ནི་རྩེ་གཅིག་ཡིད་ཀྱིས་ཉོན། །

khyö ni tsechik yi kyi nyön

With single-minded focus, listen well!’

བཅོམ་ལྡན་དེ་ནི་ལེགས་ཞེས་གསོལ། །

chomden dé ni lek zhé sol

‘How excellent!’ responded Vajrapāṇi,
‘So truly excellent, O Blessed One.’ (22)

 

3. The Survey of the Six Families

དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་ཤཱཀྱ་ཐུབ། །

dené chomden shakya tub

And then the Blessed One, lord Śākyamuni,

གསང་སྔགས་རིགས་ཆེན་ཐམས་ཅད་དང་། །

sang ngak rik chen tamché dang

Surveyed in full the family great with mantras,

གསང་སྔགས་རིག་སྔགས་འཆང་བའི་རིགས། །

sang ngak rik ngakchang bé rik

The family of the vidyās and the mantras,

རིགས་གསུམ་ལ་ནི་རྣམ་པར་གཟིགས། །

rik sum la ni nampar zik

The family that is threefold by its nature, (23)

 

འཇིག་རྟེན་འཇིག་རྟེན་འདས་པའི་རིགས། །

jikten jikten depé rik

The family of and yet beyond the world,

འཇིག་རྟེན་སྣང་བྱེད་རིགས་ཆེན་དང་། །

jikten nangjé rik chen dang

The family great in brightening the world,

ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རིགས་མཆོག་དང་། །

chakgya chenpö rik chok dang

The foremost family of mahāmudrā,

རིགས་ཆེན་གཙུག་ཏོར་ཆེར་གཟིགས་ནས། །

rik chen tsuktor cher zik né

And so the family great with great uṣṇīṣas. (24)

 

4. The Stages of Awakening According to Illusion’s Net

ཚིག་གི་བདག་པོའི་ཚིགས་སུ་བཅད། །

tsik gi dakpö tsik su ché

And then, about the lord of speech,⁶ he spoke

གསང་སྔགས་རྒྱལ་པོ་དྲུག་ལྡན་ཞིང་། །

sang ngak gyalpo drukden zhing

These verses, which include six kingly mantras,⁷

གཉིས་སུ་མེད་པར་འབྱུང་བ་དང་། །

nyisumepar jungwa dang

Which manifest from non-duality,

མི་སྐྱེ་ཆོས་ཅན་འདི་གསུངས་པ། །

mi kyé chöchen di sungpa

Which bear the quality of non-arising: (25)

 

ཨ་ཨཱ་ཨི་ཨཱི་ཨུ་ཨཱུ་ཨེ་ཨཻ།

a a i i u u é ai

a ā i ī u ū e ai

ཨོ་ཨཽ་ཨཾ་ཨཿ་སྠི་ཏོ་ཧྲྀ་དི།

o au am ah, stito hridi

o au aṃ aḥ sthito hṛdi |

ཛྙཱ་ན་མཱུ་རྟི་ར་ཧཾ་བུདྡྷོ།

jnana murtir aham buddho

jñāna-mūrtir ahaṃ buddho

བུདྡྷཱ་ནཱཾ་ཏྲྱ་དྷྭ་བརྟི་ནཱཾ།

buddhanam tryadhvavartinam

buddhānāṃ trya-dhva-vartinām⁸ || (26)

 

ཨོཾ་བཛྲ་ཏཱིཀྵྞ་དུཿཁ་ཙྪེ་ད།

om benza tikshna duhkha tseda

oṃ vajra-tīkṣṇa duḥkha-ccheda

པྲཛྙཱ་ཛྙཱ་ན་མཱུརྟ་ཡེ།

prajna jnana murtayé

prajñā-jñāna-mūrtaye

ཛྙཱ་ན་ཀཱ་ཡ་ཝཱ་གཱི་ཤྭ་ར།

jnanakaya vagishvara

jñāna-kāya vāgī-śvara

ཨ་ར་པ་ཙ་ནཱ་ཡ་ཏེ་ན་མཿ།

arapatsanaya té nama

arapacanāye te namaḥ⁹ || (27)

 

5. The Great Vajradhātu Maṇḍala

འདི་ལྟར་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས། །

ditar sangye chomdendé

And so, he is the Blessed One, the Buddha,

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཨ་ལས་བྱུང་། །

dzokpé sangye a lé jung

Awakened fully, born of the letter ‘a’;

ཨ་ནི་ཡིག་འབྲུ་ཀུན་གྱི་མཆོག །

ani yikdru kün gyi chok

He is the letter ‘a’, the foremost phoneme,¹⁰

དོན་ཆེན་ཡི་གེ་དམ་པ་ཡིན། །

dön chen yigé dampa yin

Supreme-most syllable, with meaning great, (28)

 

ཁོང་ནས་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད། །

khong né jungwa kyewamé

Arising from great vital force,¹¹ unborn,

ཚིག་ཏུ་བརྗོད་པ་སྤངས་པ་སྟེ། །

tsik tu jöpa pangpa té

Beyond expression based on words or speech,

བརྗོད་པ་ཀུན་གྱི་རྒྱུ་ཡི་མཆོག །

jöpa kün gyi gyu yi chok

The foremost cause of every form of speech,

ཚིག་ཀུན་རབ་ཏུ་གསལ་བར་བྱེད། །

tsik kün rabtu salwar jé

The shining forth of every kind of language, (29)

 

མཆོད་པ་ཆེན་པོ་འདོད་ཆགས་ཆེ། །

chöpa chenpo döchak ché

Great feast¹² who takes the form of great passion,

སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དགའ་བར་བྱེད། །

semchen tamché gawar jé

Producing bliss in every sentient being,

མཆོད་པ་ཆེན་པོ་ཞེ་སྡང་ཆེ། །

chöpa chenpo zhedang ché

Great feast who takes the form of great anger,

ཉོན་མོངས་ཀུན་གྱི་དགྲ་ཆེ་བ། །

nyönmong kün gyi dra chewa

Great enemy of every mental poison, (30)

 

མཆོད་པ་ཆེན་པོ་གཏི་མུག་ཆེ། །

chöpa chenpo timuk ché

Great feast who is by nature great delusion,

གཏི་མུག་བློ་སྟེ་གཏི་མུག་སེལ། །

timuk lo té timuk sel

Delusion’s vanquisher for deluded minds,

མཆོད་པ་ཆེན་པོ་ཁྲོ་བ་ཆེ། །

chöpa chenpo trowa ché

Great feast who is in essence great fury,

ཁྲོ་བ་ཆེན་པོ་དགྲ་ཆེ་བ། །

trowa chenpo dra chewa

Great adversary to all furiousness, (31)

 

མཆོད་པ་ཆེན་པོ་ཆགས་པ་ཆེ། །

chöpa chenpo chakpa ché

Great feast who takes the form of great desire,

ཆགས་པ་ཐམས་ཅད་སེལ་བར་བྱེད། །

chakpa tamché selwar jé

Who vanquishes desire in all forms;

འདོད་པ་ཆེན་པོ་བདེ་བ་ཆེ། །

döpa chenpo dewa ché

He is great carnal lust; he is great bliss;

དགའ་བ་ཆེན་པོ་མགུ་བ་ཆེ། །

gawa chenpo guwa ché

He is great happiness; he is great joy; (32)

 

གཟུགས་ཆེ་ལུས་ཀྱང་ཆེ་བ་སྟེ། །

zuk ché lü kyang chewa té

With great appearance, bearing forms supreme,

ཁ་དོག་ཆེ་ཞིང་ལུས་བོང་ཆེ། །

khadok ché zhing lü bong ché

With great complexion, marked by great physique,

མིང་ཡང་ཆེ་ཞིང་རྒྱ་ཆེ་བ། །

ming yang ché zhing gyachewa

With great renown, the great munificent one,

དཀྱིལ་འཁོར་ཆེན་པོ་ཡངས་པ་ཡིན། །

kyilkhor chenpo yangpa yin

His maṇḍala voluminous and great, (33)

 

ཤེས་རབ་མཚོན་ཆེན་འཆང་བ་སྟེ། །

sherab tsön chen changwa té

The bearer of the mighty sword of wisdom,

ཉོན་མོངས་ལྕགས་ཀྱུ་ཆེ་བའི་མཆོག །

nyönmong chakkyu chewé chok

The foremost goad for taming great afflictions,

གྲགས་ཆེན་སྙན་གྲགས་ཆེན་པོ་སྟེ། །

drak chen nyendrak chenpo té

Possessing great renown, his glory great,

སྣང་བ་ཆེན་པོ་གསལ་བ་ཆེ། །

nangwa chenpo salwa ché

His brightness great, his lustre most supreme, (34)

 

མཁས་པ་སྒྱུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་འཆང་། །

khepa gyutrul chenpo chang

Most wise upholder of the great illusion,

སྒྱུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་དོན་གྲུབ་པ། །

gyutrul chenpo döndrub pa

Fulfiller of the great illusion’s aims,

སྒྱུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་དགའ་བས་དགའ། །

gyutrul chenpo gawé ga

Enraptured by the great illusion’s rapture,

སྒྱུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་མིག་འཕྲུལ་ཅན། །

gyutrul chenpo miktrul chen

The great illusion’s great illusionist, (35)

 

སྦྱིན་བདག་ཆེན་པོ་གཙོ་བོ་སྟེ། །

jindak chenpo tsowo té

The foremost lord of great munificence,¹³

ཚུལ་ཁྲིམས་ཆེན་པོ་འཆང་བའི་མཆོག །

tsultrim chenpo changwé chok

Supreme upholder of great discipline,

བཟོད་ཆེན་འཆང་བ་བརྟན་པ་པོ། །

zö chen changwa tenpa po

Intent supporter of great tolerance,

བརྩོན་འགྲུས་ཆེན་པོ་བརྟུལ་བ་ཡིན། །

tsöndrü chenpo tulwa yin

With valour rooted in great diligence, (36)

 

བསམ་གཏན་ཆེན་པོའི་ཏིང་འཛིན་གནས། །

samten chenpö tingdzin né

Samādhi-resting through great meditation,

ཤེས་རབ་ཆེན་པོ་ལུས་འཆང་བ། །

sherab chenpo lü changwa

Endowed with bodies flowing from great wisdom,

སྟོབས་པོ་ཆེ་ལ་ཐབས་ཆེ་བ། །

tobpo ché la tab chewa

Both great in strength and great in skilful means,

སྨོན་ལམ་ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོ་སྟེ། །

mönlam yeshe gyatso té

A brimming ocean filled with vows and knowledge, (37)

 

བྱམས་ཆེན་རང་བཞིན་དཔག་ཏུ་མེད། །

jamchen rangzhin pak tumé

By nature great in kindness, limitless,

སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་བློ་ཡི་མཆོག །

nyingjé chenpo lo yi chok

The foremost mind, enriched by great compassion,

ཤེས་རབ་ཆེན་པོ་བློ་ཆེན་ལྡན། །

sherab chenpo lo chenden

Of great insight, of great intelligence,

མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཐབས་ཆེ་བ། །

khepa chenpo tab chewa

Great dexterous one, with methods ever great, (38)

 

རྫུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་སྟོབས་དང་ལྡན། །

dzutrul chenpo tob dangden

Commanding powers and great miracles,

ཤུགས་ཆེན་མགྱོགས་པ་ཆེན་པོ་སྟེ། །

shuk chen gyokpa chenpo té

With driving force supreme, with speed unmatched,

རྫུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་ཆེར་གྲགས་པ། །

dzutrul chenpo cher drakpa

Renowned great lord, of foremost majesty,

སྟོབས་ཆེན་ཕ་རོལ་གནོན་པ་པོ། །

tobchen parol nönpa po

Most valorous owing to his great might, (39)

 

སྲིད་པའི་རི་བོ་ཆེན་པོ་འཇོམས། །

sipé riwo chenpo jom

Destroying the massive mountain of becoming,

མཁྲེགས་ཤིང་རྡོ་རྗེ་ཆེན་པོ་འཆང་། །

trek shing dorjé chenpo chang

Unyielding, holding strong a massive vajra,

དྲག་པོ་ཆེན་པོ་དྲག་ཤུལ་ཆེ། །

drakpo chenpo drakshul ché

Great terrifying lord, the great cruel one,

འཇིགས་ཆེན་འཇིགས་པར་བྱེད་པ་པོ། །

jik chen jikpar jepapo

Provoking fear in great and daunting creatures,¹⁴ (40)

 

མགོན་པོ་རིག་མཆོག་ཆེན་པོ་སྟེ། །

gönpo rik chok chenpo té

Protector as the greatest of all vidyās,¹⁵

བླ་མ་གསང་སྔགས་ཆེ་བའི་མཆོག །

lama sang ngak chewé chok

A guru as the greatest of all mantras,

ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཚུལ་ལ་གནས། །

tekpa chenpö tsul la né

Traversing well the Mahāyāna’s path,

ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཚུལ་གྱི་མཆོག །

tekpa chenpö tsul gyi chok

Himself the Mahāyāna’s foremost way; (41)

 

6. The Wisdom of the Immaculate Dharmadhātu

སངས་རྒྱས་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་ཆེ། །

sangye nampar nang dzé ché

He is Mahā-vairocana; the Buddha;

ཐུབ་པ་ཆེན་པོ་ཐུབ་ཆེན་ལྡན། །

tubpa chenpo tub chenden

Great sage; observing great, intensive silence;¹⁶

གསང་སྔགས་ཚུལ་ཆེན་ལས་བྱུང་བ། །

sang ngak tsul chen lé jungwa

Arising from the Great Mantra Way;

གསང་སྔགས་ཚུལ་ཆེན་བདག་ཉིད་ཅན། །

sang ngak tsul chen daknyi chen

He is at heart the Great Mantra Way; (42)

 

ཕ་རོལ་ཕྱིན་བཅུ་ཐོབ་པ་སྟེ། །

parol chin chu tobpa té

Accomplished in the ten pāramitās,

ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་བཅུ་ལ་གནས། །

parol chinpa chu la né

Having the ten pāramitās as home,

ཕ་རོལ་ཕྱིན་བཅུ་དག་པ་སྟེ། །

parol chin chu dakpa té

In whom the ten pāramitās are pure,

ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་བཅུ་ཡི་ཚུལ། །

parol chinpa chu yi tsul

For whom the ten pāramitās are means, (43)

 

མགོན་པོ་ས་བཅུའི་དབང་ཕྱུག་སྟེ། །

gönpo sa chü wangchuk té

Protector, reigning over all ten grounds,¹⁷

ས་བཅུ་ལ་ནི་གནས་པ་པོ། །

sa chu la ni nepa po

Residing steadily on all ten grounds,

ཤེས་བཅུ་རྣམ་དག་བདག་ཉིད་ཅན། །

shé chu namdak daknyi chen

Made pure in nature by the tenfold knowledge,¹⁸

ཤེས་བཅུ་རྣམ་དག་འཆང་བ་པོ། །

shé chu namdak changwa po

Maintaining purity through tenfold knowledge, (44)

 

རྣམ་པ་བཅུ་པོ་དོན་བཅུའི་དོན། །

nampa chupo dön chü dön

With tenfold forms, intent on tenfold content,¹⁹

ཐུབ་དབང་སྟོབས་བཅུ་ཁྱབ་པའི་བདག །

tubwang tob chu khyabpé dak

With tenfold strength,²⁰ pervasive, lord of sages,

ཀུན་གྱི་དོན་ནི་མ་ལུས་བྱེད། །

kün gyi dön ni malü jé

Achieving every aim for every being,

རྣམ་བཅུ་དབང་ལྡན་ཆེ་བ་པོ། །

nam chu wangden chewa po

Endowed with tenfold mastery,²¹ supreme, (45)

 

ཐོག་མ་མེད་པ་སྤྲོས་མེད་བདག །

tokma mepa trömé dak

Beginningless, complexity devoid,

དེ་བཞིན་ཉིད་དག་དག་པའི་བདག །

dezhin nyi dak dakpé dak

By nature pure, reality in essence,

བདེན་པར་སྨ་ཞིང་ཚིག་མི་འགྱུར། །

denpar ma zhing tsik mingyur

Unwavering, a speaker of the truth,

ཇི་སྐད་སྨྲས་བ་དེ་བཞིན་བྱེད། །

jiké mewa dezhin jé

With speech and actions perfectly aligned, (46)

 

གཉིས་མེད་གཉིས་སུ་མེད་པར་སྟོན། །

nyimé nyisumepar tön

A teacher of the non-dual truth, non-dual,

ཡང་དག་མཐའ་ལ་རྣམ་པར་གནས། །

yangdak ta la nampar né

Atop reality’s most lofty peak,

བདག་མེད་སེང་གེའི་སྒྲ་དང་ལྡན། །

dakmé sengé dra dangden

With selflessness his wild lion’s roar,

མུ་སྟེགས་རི་དྭགས་ངན་འཇིགས་བྱེད། །

mutek ridak ngen jikjé

Instilling fear in deer-like misled seekers,²² (47)

 

ཀུན་ཏུ་འགྲོ་བའི་དོན་ཡོད་སྟོབས། །

küntu drowé dön yö tob

With journeys fruitful, travelling everywhere,²³

དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡིད་ལྟར་མགྱོགས། །

dezhin shekpé yi tar gyok

As swift as thought in all tathāgatas,

རྒྱལ་བ་དགྲ་རྒྱལ་རྣམ་པར་རྒྱལ། །

gyalwa dragyal nampar gyal

A victor, slayer of foes, triumphant lord,

འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བ་སྟོབས་པོ་ཆེ། །

khorlö gyurwa tobpo ché

A universal king, with forces great,²⁴ (48)

 

ཚོགས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ཚོགས་ཀྱི་མཆོག །

tsok kyi lobpön tsok kyi chok

Assembly head, instructor for assemblies,

ཚོགས་རྗེ་ཚོགས་བདག་དབང་དང་ལྡན། །

tsokjé tsokdak wang dangden

Assembly lord, assembly chief, the ruler,

མཐུ་ཆེན་གཅེས་པར་འཛིན་པ་སྟེ། །

tuchen chepar dzinpa té

Most influential, bearing precious burdens,

ཚུལ་ཆེན་གཞན་གྱི་དྲིང་མི་འཇོག །

tsul chen zhen gyi dring mi jok

Not other-bound, his way the greatest way, (49)

 

ཚིག་རྗེ་ཚིག་བདག་སྨྲ་མཁས་པ། །

tsik jé tsik dakma khepa

The lord of speech, the master of expression,

ཚིག་ལ་དབང་བ་ཚིག་མཐའ་ཡས། །

tsik la wangwa tsikta yé

Most skilled in words, adept with language, truthful,

ཚིག་བདེན་བདེན་པར་སྨྲ་བ་སྟེ། །

tsik den denpar mawa té

With boundless words, the teacher of the truth,

བདེན་པ་བཞི་ནི་སྟོན་པ་པོ། །

denpa zhi ni tönpa po

Providing teachings on the fourfold truth, (50)

 

ཕྱིར་མི་ལྡོག་པ་ཕྱིར་མི་འོང་། །

chirmidokpa chir mi ong

Not coming back, not turning ‘round, rhino,

འདྲེན་པ་རང་རྒྱལ་བསེ་རུའི་ཚུལ། །

drenpa ranggyal serü tsul

The leader of the pratyekabuddhas,²⁵

ངེས་འབྱུང་སྣ་ཚོགས་ལས་འབྱུང་བ། །

ngejung natsok lé jungwa

Gone forth by going forth in different ways,

འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་རྒྱུ་གཅིག་པོ། །

jungwa chenpo gyu chikpo

The single cause of all great elements, (51)

 

དགེ་སློང་དགྲ་བཅོམ་ཟག་པ་ཟད། །

gelong drachom zakpa zé

Arhat, bhikṣu, defilements exhausted,

འདོད་ཆགས་བྲལ་བ་དབང་པོ་ཐུལ། །

döchak dralwa wangpo tul

Devoid of passion, master of the senses,

བདེ་བ་རྙེད་པ་འཇིགས་མེད་ཐོབ། །

dewa nyepa jikme tob

Arrived at comfort, met with security,

བསིལ་བར་གྱུར་པ་རྙོག་པ་མེད། །

silwar gyurpa nyokpamé

For he, having cooled down, is free from stains; (52)

 

རིག་པ་དང་ནི་རྐང་པར་ལྡན། །

rigpa dang ni kangpar den

Equipped in full with knowledge and its base,²⁶

བདེ་གཤེགས་འཇིག་རྟེན་རིག་པའི་མཆོག །

deshek jikten rigpé chok

A sugata, best knower of the world,

བདག་གིར་མི་འཛིན་ངར་མི་འཛིན། །

dakgir mi dzin ngar mi dzin

Not thinking ‘me’, not clinging onto ‘mine’,

བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་ཚུལ་ལ་གནས། །

denpa nyi kyi tsul la né

Established in the system of two truths, (53)

 

འཁོར་བའི་ཕ་རོལ་མཐར་སོན་པ། །

khorwé parol tarsönpa

Upon the edge of cyclic life’s far shore;

བྱ་བ་བྱས་པ་སྐམ་སར་གནས། །

jawa jepa kam sar né

With deeds accomplished; resting on the bank;

ཡེ་ཤེས་འབའ་ཞིག་ལས་འབྱུང་བ། །

yeshe bazhik lé jungwa

Emerging from untainted, lone awareness;

ཤེས་རབ་མཚོན་ཆེན་རྣམ་འཇོམས་པ། །

sherab tsön chen namjom pa

With sword-like insight ever penetrating; (54)

 

དམ་ཆོས་ཆོས་རྒྱལ་གསལ་བར་ལྡན། །

damchö chögyal salwar den

The sun, the Dharma king, the noble Dharma,

འཇིག་རྟེན་སྣང་བར་བྱེད་པའི་མཆོག །

jikten nangwar jepé chok

Supreme illuminator of the world,

ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། །

chö kyi wangchuk chö kyi gyal

The Dharma lord, the sovereign of the Dharma,

ལེགས་པའི་ལམ་ནི་སྟོན་པ་པོ། །

lekpé lam ni tönpa po

The teacher of the path to excellence, (55)

 

དོན་གྲུབ་བསམ་པ་གྲུབ་པ་སྟེ། །

döndrub sampa drubpa té

Accomplishing all goals,²⁷ fulfilling aims,

ཀུན་ཏུ་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་སྤངས། །

küntu tokpa tamché pang

Completely free from wants of any kind,

རྣམ་པར་མི་རྟོག་དབྱིངས་མི་ཟད། །

nampar mi tok ying mizé

Bereft of thought, a non-depleting source,

ཆོས་དབྱིངས་དམ་པ་ཟད་མི་ཤེས། །

chöying dampa zé mi shé

The Dharma source,²⁸ supreme, beyond decay, (56)

 

བསོད་ནམས་ལྡན་པ་བསོད་ནམས་ཚོགས། །

sönam denpa sönam tsok

Enriched by merit; merit’s gathering;

ཡེ་ཤེས་ཡེ་ཤེས་ཁྱད་པར་ཆེ། །

yeshe yeshe khyepar ché

Unique great wisdom; wisdom; wisdom-rich;

ཡེ་ཤེས་ལྡན་པ་ཡོད་མེད་ཤེས། །

yeshe denpa yömé shé

Aware of what exists and what does not,

ཚོགས་གཉིས་ཚོགས་ནི་བསགས་པ་འོ། །

tsok nyi tsok ni sakpa o

While gathering the twofold gathering; (57)

 

རྟག་པ་ཀུན་རྒྱལ་རྣལ་འབྱོར་ཅན། །

takpa kün gyal naljor chen

Eternal, yogin, king of everywhere,

བསམ་གཏན་བསམ་བྱ་བློ་ལྡན་བདག །

samten samja loden dak

The object and the mind of concentration,
The master of intelligent reflection—

སོ་སོ་རང་རིག་མི་གཡོ་བ། །

soso rangrig miyowa

For by oneself alone is he experienced—

མཆོག་གི་དང་པོ་སྐུ་གསུམ་འཆང་། །

chok gi dangpo ku sum chang

Immovable, the ultimate beginning,
The holder of the three enlightened bodies, (58)

 

སངས་རྒྱས་སྐུ་ལྔའི་བདག་ཉིད་ཅན། །

sangye ku ngé daknyi chen

The Buddha, formed of five embodiments,²⁹

ཁྱབ་བདག་ཡེ་ཤེས་ལྔ་ཡི་བདག །

khyabdak yeshe nga yi dak

The omnipresent, made of five wisdoms,

སངས་རྒྱས་ལྔ་བདག་ཅོད་པན་ཅན། །

sangye nga dak chöpen chen

His diadem with five awakened ones,

སྤྱན་ལྔ་ཆགས་པ་མེད་པ་འཆང་། །

chen nga chakpa mepa chang

With all five eyes,³⁰ maintaining non-attachment, (59)

 

སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་སྐྱེད་པ་པོ། །

sangye tamché kyepa po

The great progenitor of all the buddhas,

སངས་རྒྱས་སྲས་པོ་དམ་པའི་མཆོག །

sangye sepo dampé chok

The buddhas’ eminent and foremost son,

ཤེས་པ་སྲིད་འབྱུང་སྐྱེ་གནས་མེད། །

shepa si jung kyené mé

Arising from the world of true insight,

ཆོས་ལས་འབྱུང་བ་སྲིད་པ་སེལ། །

chö lé jungwa sipa sel

The sourceless, Dharma source, existence ending, (60)

 

གཅིག་པུ་སྲ་མཁྲེགས་རྡོ་རྗེའི་བདག །

chikpu sa trek dorjé dak

Comprised of vajras, wholly dense and firm,

སྐྱེས་མ་ཐག་ཏུ་འགྲོ་བའི་བདག །

kyé ma tak tu drowé dak

The newborn sovereign ruler of the world,

ནམ་མཁའ་ལས་བྱུང་རང་བྱུང་བ། །

namkha lé jung rangjungwa

Emerging from the sky, the self-arisen,

ཤེས་རབ་ཡེ་ཤེས་མེ་བོ་ཆེ། །

sherab yeshe mé bo ché

A massive blaze of knowledge and of insight, (61)

 

འོད་ཆེན་རྣམ་པར་སྣང་བར་བྱེད། །

ö chen nampar nangwar jé

Illuminating,³¹ beacon of great light,

ཡེ་ཤེས་སྣང་བ་ལམ་མེ་བ། །

yeshe nangwa lammewa

A lamp of wisdom, shining brilliantly,

འགྲོ་བའི་མར་མེ་ཡེ་ཤེས་སྒྲོན། །

drowé marmé yeshe drön

A light for beings, a lantern unto wisdom,

གཟི་བརྗིད་ཆེན་པོ་འོད་གསལ་བ། །

ziji chenpo ösalwa

With energy supreme, most radiant, (62)

 

སྔགས་མཆོག་མངའ་བདག་རིག་སྔགས་རྒྱལ། །

ngak chok ngadak rik ngak gyal

The vidyā-king, the greatest mantra’s lord,

གསང་སྔགས་རྒྱལ་པོ་དོན་ཆེན་བྱེད། །

sang ngak gyalpo dön chen jé

The mantra king, achieving noble aims,

གཙུག་ཏོར་ཆེན་པོ་རྨད་བྱུང་གཙུག །

tsuktor chenpo mejung tsuk

The great uṣṇīṣa, marvellous uṣṇīṣa,

ནམ་མཁའི་བདག་པོ་སྣ་ཚོགས་སྟོན། །

namkhé dakpo natsok tön

The lord of space, revealer of all things, (63)

 

སངས་རྒྱས་ཀུན་ཀྱི་སྐུ་ཡི་མཆོག །

sangye kün kyi ku yi chok

The best embodiment of every buddha,

འགྲོ་བ་དགའ་བའི་མིག་དང་ལྡན། །

drowa gawé mik dangden

With eyes the joy of every living being,

སྣ་ཚོགས་གཟུགས་ཅན་སྐྱེད་པ་པོ། །

natsok zukchen kyepa po

Creator, manifesting varied forms,

མཆོད་ཅིང་རྗེད་པ་དྲང་སྲོང་ཆེ། །

chö ching jepa drangsong ché

Great sage, deserving praise, deserving worship, (64)

 

རིགས་གསུམ་འཆང་བ་གསང་སྔགས་འཆང་། །

rik sum changwa sang ngakchang

A mantrin, born unto the triple family,³²

དམ་ཚིག་ཆེན་པོ་གསང་སྔགས་འཛིན། །

damtsik chenpo sang ngak dzin

Upholding mantras of the foremost pledge,³³

གཙོ་བོ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་འཛིན་པ། །

tsowo könchok sum dzinpa

The greatest bearer of the triple gem,

ཐེག་པ་མཆོག་གསུམ་སྟོན་པ་པོ། །

tekpa chok sum tönpa po

Who teaches all three peerless vehicles, (65)

 

དོན་ཡོད་ཞགས་པ་རྣམ་པར་རྒྱལ། །

dön yö zhakpa nampar gyal

With snare unfailing, most victorious,

འཛིན་པ་ཆེན་པོ་རྡོ་རྗེ་ཞགས། །

dzinpa chenpo dorjé zhak

The snatcher ever great, the vajra snare,

རྡོ་རྗེ་ལྕགས་ཀྱུ་ཞགས་པ་ཆེ། །

dorjé chakkyu zhakpa ché

The vajra hook, the snare of excellence.³⁴

 

7. The Mirror-Like Wisdom³⁵

རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་འཇིགས་པར་བྱེད། །

dorjé jikjé jikpar jé

Called Vajra-bhairava, he is terrific, (66)

 

ཁྲོ་བོའི་རྒྱལ་པོ་གདོང་དྲུག་འཇིགས། །

trowö gyalpo dong druk jik

Six-faced, the king of anger,³⁶ hideous,

མིག་དྲུག་ལག་དྲུག་སྟོབས་དང་ལྡན། །

mik druk lak druk tob dangden

Six-eyed, six-armed, the ever powerful,

ཀེང་རུས་མཆེ་བ་གཙིགས་པ་པོ། །

keng rü chewa tsikpa po

Baring his terrible fangs, a skeleton,

ཧ་ལ་ཧ་ལ་གདོང་བརྒྱ་པ། །

hala hala dong gyapa

Halāhala,³⁷ a hundred faces proud, (67)

 

གཤིན་རྗེ་གཤེད་པོ་བགེགས་ཀྱི་རྒྱལ། །

shinjé shepo gek kyi gyal

The Yama killer,³⁸ ruling obstacles,³⁹

རྡོ་རྗེ་ཤུགས་ཅན་འཇིགས་བྱེད་པ། །

dorjé shukchen jikjé pa

Instilling fear, with vajra impetus,

རྡོ་རྗེ་གྲགས་པ་རྡོ་རྗེ་སྙིང་། །

dorjé drakpa dorjé nying

The vajra-hearted, famous for his vajra,

སྒྱུ་འཕྲུལ་རྡོ་རྗེ་གསུས་པོ་ཆེ། །

gyutrul dorjé süpo ché

With belly large, with vajras of illusion, (68)

 

རྡོ་རྗེ་ལས་སྐྱེས་རྡོ་རྗེའི་བདག །

dorjé lé kyé dorjé dak

The vajra-born; the sovereign of the vajra;

རྡོ་རྗེ་སྙིང་པོ་མཁའ་འདྲ་བ། །

dorjé nyingpo kha drawa

Akin to space; his core comprised of vajras;

མི་གཡོ་རལ་པ་གཅིག་གིས་བསྒྱིངས། །

mi yo ralpa chik gi gying

Unmoving;⁴⁰ haughty with his single dreadlock;

གླང་ཆེན་ཀོ་རློན་གོས་སུ་གྱོན། །

langchen ko lön gö su gyön

His clothes an elephant’s raw hide, still moist; (69)

 

དྲག་ཆེན་ཧཱ་ཧཱ་ཞེས་སྒྲོགས་པ། །

drak chen ha ha zhé drokpa

The great terrific one, who cries hā hā,

ཧི་ཧི་ཞེས་སྒྲོགས་འཇིགས་པར་བྱེད། །

hihi zhé drok jikpar jé

Who screams hī hī, instilling fervent fear,

གད་མོ་ཆེན་པོ་གད་རྒྱངས་ཅན། །

gemo chenpo gegyang chen

His laugh a screeching laugh, a booming laugh,

རྡོ་རྗེ་གད་མོ་ཆེར་སྒྲོགས་པ། །

dorjé gemo cher drokpa

He is the vajra laugh, the mighty howl; (70)

 

རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེ། །

dorjé sempa sempa ché

He is the noble sattva, Vajrasattva,

རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་པོ་བདེ་བ་ཆེ། །

dorjé gyalpo dewa ché

The vajra’s sovereign lord, the highest bliss,

རྡོ་རྗེ་དྲག་པོ་དགའ་བ་ཆེ། །

dorjé drakpo gawa ché

The vajra’s wrathfulness, the highest joy,

རྡོ་རྗེ་ཧཱུྃ་སྟེ་ཧཱུྃ་ཞེས་སྒྲོགས། །

dorjé hung té hung zhé drok

Intoning hūṃs of Vajra-hūṃkāra, (71)

 

མཚོན་དུ་རྡོ་རྗེ་མདའ་ཐོགས་པ། །

tsön du dorjé da tokpa

With vajra arrows serving as his weapon,

རྡོ་རྗེ་རལ་གྲིས་མ་ལུས་གཅོད། །

dorjé raldri malü chö

His sword comprised of vajras, slashing all,

རྡོ་རྗེ་ཀུན་འཆང་རྡོ་རྗེ་ཅན། །

dorjé kün chang dorjé chen

Upholding every vajra, vajra bearing,

རྡོ་རྗེ་གཅིག་པུ་གཡུལ་སེལ་བ། །

dorjé chikpu yul selwa

With just a single vajra, ending strife, (72)

 

རྡོ་རྗེ་འབར་བ་མིག་མི་བཟད། །

dorjé barwa mik mi zé

With eyes, like vajra fire, truly dreadful;

སྐྲ་ཡང་རྡོ་རྗེ་འབར་བ་སྟེ། །

tra yang dorjé barwa té

With hair that’s like a vajra set ablaze;

རྡོ་རྗེ་འབེབས་པ་འབེབས་པ་ཆེ། །

dorjé bebpa bebpa ché

Immersion of the vajra;⁴¹ great immersion;

མིག་བརྒྱ་པ་སྟེ་རྡོ་རྗེའི་མིག །

mik gyapa té dorjé mik

With eyes like vajras; eyes a hundredfold; (73)

 

ལུས་ནི་རྡོ་རྗེའི་བ་སྤུ་ཅན། །

lü ni dorjé bapu chen

With vajra hairs that sprout upon his body;

རྡོ་རྗེའི་སྤུ་ནི་གཅིག་པུ་ལུས། །

dorjé pu ni chikpu lü

His unique figure marked by vajra hairs;

སེན་མོ་སྐྱེས་པ་རྡོ་རྗེ་རྩེ། །

senmo kyepa dorjé tsé

With nails advancing, vajras at their tips;

རྡོ་རྗེ་སྙིང་པོ་པགས་པ་མཁྲེགས། །

dorjé nyingpo pakpa trek

With skin that’s solid like a vajra’s core; (74)

 

རྡོ་རྗེ་ཕྲེང་ཐོགས་དཔལ་དང་ལྡན། །

dorjé trengtok pal dangden

The splendid master, donning vajra garlands,

རྡོ་རྗེ་རྒྱན་གྱིས་བརྒྱན་པ་སྟེ། །

dorjé gyen gyi gyenpa té

Adorned with vajra-fashioned ornaments,

གད་རྒྱངས་ཧ་ཧ་ངེས་པར་སྒྲོགས། །

gegyang ha ha ngepar drok

With booming voice, his laughter crying ‘ha ha’,

ཡི་གེ་དྲུག་པ་རྡོ་རྗེའི་སྒྲ། །

yigé drukpa dorjé dra

Six-syllabled, producing vajra rumbles, (75)

 

འཇམ་དབྱངས་ཆེན་པོ་སྒྲ་ཆེ་བ། །

jamyang chenpo dra chewa

Great Mañjughoṣa, sound supremely loud,

འཇིག་རྟེན་གསུམ་ན་སྒྲ་གཅིག་པ། །

jikten sum na dra chikpa

A roar unique unto the threefold world,

ནམ་མཁའི་མཐའ་ལ་སྒྲ་སྒྲོགས་པ། །

namkhé ta la dra drokpa

The voice that reaches every bound of space,

སྒྲ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག །

dra dang denpa nam kyi chok

Pre-eminent amongst all voice-endowed. (76)

 

8. The Wisdom of Discernment

ཡང་དག་བདག་མེད་དེ་བཞིན་ཉིད། །

yangdak dakmé dezhin nyi

He is a being who’s fully realised truth,

ཡང་དག་མཐའ་སྟེ་ཡི་གེ་མེད། །

yangdak ta té yigé mé

Reality, its peak, and selflessness;⁴²

སྟོང་ཉིད་སྨྲ་བའི་ཁྱུ་མཆོག་སྟེ། །

tongnyi mawé khyuchok té

Supreme in propagating emptiness;

ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་སྒྲ་སྒྲོགས་པ། །

zab ching gyaché dra drokpa

Unspoken; teaching both the deep and vast; (77)

 

ཆོས་ཀྱི་དུང་སྟེ་སྒྲ་ཆེན་ལྡན། །

chö kyi dung té dra chenden

The Dharma conch, emitting piercing sound,

ཆོས་ཀྱི་གཎྜཱི་སྒྲ་བོ་ཆེ །

chö kyi gandhi drawo ché

The Dharma gong, with lasting resonance,

མི་གནས་མྱ་ངན་འདས་པ་པོ། །

mi né nya ngen depa po

Arriving at unbounded liberation,⁴³

ཕྱོགས་བཅུའི་ཆོས་ཀྱི་རྔ་བོ་ཆེ། །

chok chü chö kyi ngawo ché

He is the Dharma drum in all directions; (78)

 

གཟུགས་མེད་གཟུགས་བཟང་དམ་པ་སྟེ། །

zukmé zuk zang dampa té

Without a form, with handsome form, supreme,

སྣ་ཚོགས་གཟུགས་ཅན་ཡིད་ལས་སྐྱེས། །

natsok zukchen yi lé kyé

Replete with forms diverse, comprised of mind,

གཟུགས་རྣམས་ཐམས་ཅད་སྣང་བའི་དཔལ། །

zuk nam tamché nangwé pal

With splendour shining through his every form,

གཟུགས་བརྙན་མ་ལུས་འཆང་བ་པོ། །

zuknyen malü changwa po

With all reflections under his control, (79)

 

ཚུགས་པ་མེད་ཅིང་ཆེ་བར་གྲགས། །

tsukpamé ching chewar drak

Invincible, renowned as lord supreme,

ཁམས་གསུམ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་སྟེ། །

kham sum wangchuk chenpo té

The lord supreme who rules the threefold world,

འཕགས་ལམ་ཤིན་ཏུ་མཐོ་ལ་གནས། །

paklam shintu to la né

Abiding on the nobles’ lofty path,

དར་བ་ཆེན་པོ་ཆོས་ཀྱི་ཏོག །

darwa chenpo chö kyi tok

Great source of flourishing, the Dharma’s crown, (80)

 

འཇིག་རྟེན་གསུམ་ན་གཞོན་ལུས་གཅིག །

jikten sum nazhön lü chik

With youthful form unique unto all worlds,

གནས་བརྟན་རྒན་པོ་སྐྱེ་དགུའི་བདག །

neten genpo kyegü dak

The elder, senior, father of all beings,

སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་མཚན་འཆང་བ། །

sumchu tsa nyi tsen changwa

Adorned with thirty-two auspicious marks,

སྡུག་གུ་འཇིག་རྟེན་གསུམ་ན་མཛེས། །

duk gu jikten sum na dzé

Most beautiful, most handsome in all worlds, (81)

 

འཇིག་རྟེན་ཤེས་ལེགས་སློབ་དཔོན་ཏེ། །

jikten shé lek lobpön té

The teacher teaching mundane good and knowledge,

འཇིག་རྟེན་སློབ་དཔོན་འཇིགས་པ་མེད། །

jikten lobpön jikpamé

The teacher to all beings, most confident,

མགོན་སྐྱོབ་འཇིག་རྟེན་ཡིད་གཅུགས་པ། །

gön kyob jikten yi chukpa

The world’s most trusted guide, protector, saviour,

སྐྱབས་དང་སྐྱོབ་པ་བླ་ན་མེད། །

kyab dang kyobpa lanamé

The refuge unsurpassed, the guardian, (82)

 

ནམ་མཁའི་མཐའ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ། །

namkhé ta la longchö pa

With rich enjoyments filling all of space,

ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་མཚོ། །

tamché khyenpé yeshe tso

The knowledge-ocean of omniscient beings,

མ་རིག་སྒོ་ངའི་སྦུབས་འབྱེད་པ། །

marik gongé bub jepa

While smashing through the shell of ignorance,

སྲིད་པའི་དྲ་བ་འཇོམས་པ་པོ། །

sipé drawa jompa po

And breaking through the cage of cyclic life, (83)

 

ཉོན་མོངས་མ་ལུས་ཞི་བྱེད་པ། །

nyönmong malü zhijé pa

The thorough queller of intense affliction,

འཁོར་བའི་རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རོལ་ཕྱིན། །

khorwé gyatsö parol chin

Arriving at saṃsāra’s opposite shore,

ཡེ་ཤེས་དབང་བསྐུར་ཅོད་པན་ཅན། །

yeshe wangkur chöpen chen

His crown the crown of wisdom consecration,

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྒྱན་དུ་ཐོགས། །

dzokpé sangye gyen du tok

His ornaments comprising perfect buddhas, (84)

 

སྡུག་བསྔལ་གསུམ་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ཞི། །

dukngal sum gyi dukngal zhi

The soother of the pain of threefold pain,

གསུམ་སེལ་མཐའ་ཡས་གྲོལ་གསུམ་ཐོབ། །

sum sel tayé drol sum tob

The ender of the trio,⁴⁴ ending free,
Arriving at the threefold liberation,

སྒྲིབ་པ་ཐམས་ཅད་ངེས་པར་གྲོལ། །

dribpa tamché ngepar drol

Completely free of every obscuration,

མཁའ་ལྟར་མཉམ་པ་ཉིད་ལ་གནས། །

kha tar nyampa nyi la né

Having achieved equality sky-like, (85)

 

ཉོན་མོངས་དྲི་མ་ཀུན་ལས་འདས། །

nyönmong drima kün lé dé

Beyond the stains of every last affliction,

དུས་གསུམ་དུས་མེད་རྟོགས་པ་པོ། །

dü sum dümé tokpa po

Aware of timelessness in all three times,

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་གཙོ་བོ་ཆེ། །

semchen kün gyi tsowo ché

Most eminent amongst all sentient beings,

ཡོན་ཏན་ཐོད་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ཐོད། །

yönten töchen nam kyi tö

The crown amongst those crowned with noble virtues, (86)

 

ལུས་ཀུན་ལས་ནི་རྣམ་གྲོལ་བ། །

lü kün lé ni namdrol ba

Completely free from every kind of substrate,⁴⁵

ནམ་མཁའི་ལམ་ལ་རབ་གནས་པ། །

namkhé lam la rabné pa

Established firmly on the path of space,

ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཆེན་པོ་འཆང་། །

yizhin norbu chenpo chang

A splendid wish-fulfilling jewel in hand,

ཁྱབ་བདག་རིན་ཆེན་ཀུན་གྱི་བདག །

khyabdak rinchen kün gyi dak

The best of all that’s precious, omnipresent, (87)

 

དཔག་བསམ་ཤིང་ཆེན་རྒྱས་པ་སྟེ། །

paksam shing chen gyepa té

Great wish-fulfilling tree, most plentiful,

བུམ་པ་བཟང་པོ་ཆེ་བའི་མཆོག །

bumpa zangpo chewé chok

The greatest of all great auspicious vases,

བྱེད་པ་སེམས་ཅན་ཀུན་དོན་བྱེད། །

jepa semchen kün dönjé

Fulfilling the aims of living beings, a doer,

ཕན་འདོགས་སེམས་ཅན་མཉེས་གཤིན་པ། །

pendok semchen nyé shinpa

An ally, most beloved to all creatures, (88)

 

བཟང་ངན་ཤེས་ཤིང་དུས་ཤེས་པ། །

zang ngen shé shing dü shepa

Aware of good and bad, aware of times,

ཁྱབ་བདག་དམ་ཤེས་དམ་ཚིག་ལྡན། །

khyabdak dam shé damtsik den

The omnipresent knower of the pledges,

དུས་ཤེས་སེམས་ཅན་དབང་དོན་ཤེས། །

dü shé semchen wangdön shé

Upholding pledges, conscious of occasions,
Awake to varied aptitudes in beings,

རྣམ་གྲོལ་གསུམ་ལ་མཁས་པ་པོ། །

namdrol sum la khepa po

With expertise in threefold liberation,⁴⁶ (89)

 

ཡོན་ཏན་ལྡན་ཞིང་ཡོན་ཏན་ཤེས། །

yönten den zhing yönten shé

With virtues, knowing virtues, knowing Dharma,

ཆོས་ཤེས་བཀྲ་ཤིས་བཀྲ་ཤིས་འབྱུང་། །

chöshé tashi tashi jung

Auspicious, source of all auspiciousness,

བཀྲ་ཤིས་ཀུན་གྱི་བཀྲ་ཤིས་པ། །

tashi kün gyi trashipa

Of all auspicious things the most auspicious,

གྲགས་པ་བཀྲ་ཤིས་སྙན་གྲགས་དགེ །

drakpa tashi nyendrak gé

Great splendour, glory, good, most prosperous, (90)

 

དབུགས་འབྱིན་ཆེན་པོ་དགའ་སྟོན་ཆེ། །

ukjin chenpo gatön ché

Great reassurance, foremost celebration,

དགའ་ཆེན་རོལ་མོ་ཆེན་པོ་སྟེ། །

ga chen rolmo chenpo té

Great joyousness, the highest form of pleasure,

བཀུར་སྟི་རིམ་གྲོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས། །

kurti rimdro pün sum tsok

Abundance, reverence, action venerable,

མཆོག་ཏུ་དགའ་བ་གྲགས་བདག་དཔལ། །

chok tu gawa drak dak pal

Great happiness, the noble lord of splendour, (91)

 

མཆོག་ལྡན་མཆོག་སྦྱིན་གཙོ་བོ་སྟེ། །

chokden chok jin tsowo té

The greatest granter of all wishes, wished for,

སྐྱབས་ཀྱི་དམ་པ་སྐྱབས་སུ་འོས། །

kyab kyi dampa kyab su ö

The highest source of refuge, refuge granting,

འཇིགས་ཆེན་དགྲ་སྟེ་རབ་ཀྱི་མཆོག །

jik chen dra té rab kyi chok

The fearsome enemy of potent danger,

འཇིགས་པ་མ་ལུས་སེལ་བ་པོ ། །

jikpa malü selwa po

Alleviating danger in all forms, (92)

 

གཙུག་ཕུད་ཕུད་བུ་ལྕང་ལོ་ཅན། །

tsukpü pü bu changlo chen

With tufts of hair, with plumes of luscious hair,

རལ་པ་མུཉྫ་ཅོད་པན་ཐོགས། །

ralpa munydza chöpen tok

With matted hair, with matted locks, cord-tied,⁴⁷

གདོང་ལྔ་གཙུག་ཕུད་ལྔ་དང་ལྡན། །

dong nga tsukpü nga dangden

Five faced, with five hair tufts, his head well-crowned,

ཟུར་ཕུད་ལྔ་པ་མེ་ཏོག་ཐོད། །

zurpü ngapa metok tö

His head adorned with garlands of five strands, (93)

 

མགོ་ཟླུམ་བརྟུལ་ཞུགས་ཆེན་པོ་འཆང་། །

go dum tulzhuk chenpo chang

Upholding great observances, head shaven,

ཚངས་པར་སྤྱོད་པ་བརྟུལ་ཞུགས་མཆོག །

tsangpar chöpa tulzhuk chok

The foremost of observances, chaste student,

དཀའ་ཐུབ་མཐར་ཕྱིན་དཀའ་ཐུབ་ཆེ། །

katub tarchin katub ché

With great austerities perfected fully,⁴⁸

གཙང་གནས་དམ་པ་གཽ་ཏ་མ། །

tsang né dampa gau ta ma

He is the greatest bather, Gautama; (94)

 

བྲམ་ཟེ་ཚངས་པ་ཚངས་པ་ཤེས། །

dramzé tsangpa tsangpa shé

A brahmin, Brahmā, knower of brahman,⁴⁹

མྱ་ངན་འདས་པ་ཚངས་པ་ཐོབ། །

nya ngen depa tsangpa tob

Arrived in full at brahman nirvāṇa,

གྲོལ་བ་ཐར་པ་རྣམ་གྲོལ་ལུས། །

drolwa tarpa namdrol lü

Awakening, its branches,⁵⁰ liberation,

རྣམ་གྲོལ་ཞི་བ་ཞི་བ་ཉིད། །

namdrol zhiwa zhiwa nyi

Release, complete tranquillity, quiescence,⁵¹ (95)

 

མྱ་ངན་འདས་ཞིང་མྱ་ངན་འདས། །

nya ngen dé zhing nya ngen dé

Nirvāṇa, peacefulness, tranquillity,

ལེགས་པར་མྱ་ངན་འདས་དང་ཉེ། །

lekpar nya ngen dé dang nyé

Approaching graceful entry to nirvāṇa,

བདེ་སྡུག་སེལ་བ་མཐར་འགྱུར་པ། །

deduk selwa tar gyurpa

The culmination, ending pain and pleasure,

ཆགས་བྲལ་ལུས་ལས་འདས་པ་པོ། །

chakdral lü lé depa po

The state devoid of passion, free from substrates, (96)

 

ཐུབ་པ་མེད་པ་དཔེ་མེད་པ། །

tubpa mepa pemepa

Beyond defeat, unmanifest, unmatched,

མི་མངོན་མི་སྣང་གསལ་བྱེད་མིན། །

mi ngön mi nangsal jé min

Not making manifest, appearance-free,

མི་འགྱུར་ཀུན་འགྲོ་ཁྱབ་པ་པོ། །

mingyur kündro khyabpa po

Pervasive, timeless, fully omnipresent,

ཕྲ་ཞིང་ཟག་མེད་ས་བོན་བྲལ། །

tra zhing zakmé sabön dral

Minute, beyond defilements, seed-free, (97)

 

རྡུལ་མེད་རྡུལ་བྲལ་དྲི་མ་མེད། །

dulmé duldral drima mé

Unstained, devoid of passion, passionless,⁵²

ཉེས་པ་སྤངས་པ་སྐྱོན་མེད་པ། །

nyepa pangpa kyön mepa

Controlling humours, free from every illness,

ཤིན་ཏུ་སད་པ་སད་པའི་བདག །

shintu sepa sepé dak

By nature most awakened, fully awake,

ཀུན་ཤེས་ཀུན་རིག་དམ་པ་པོ། །

kün shé kün rik dampa po

Omniscient, knowing everything, supreme, (98)

 

རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཆོས་ཉིད་འདས། །

nampar shepé chönyi dé

Beyond reality as consciousness,

ཡེ་ཤེས་གཉིས་མེད་ཚུལ་འཆང་བ། །

yeshe nyimé tsul changwa

Pristine awareness, bearing non-dual form,

རྣམ་པར་རྟོག་མེད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ། །

nampar tokmé lhün gyi drub

Beyond conceptualisation, effort-free,

དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་ལས་བྱེད་པ། །

dü sum sangye lejepa

Acting as buddhas do in every age, (99)

 

སངས་རྒྱས་ཐོག་མ་ཐ་མ་མེད། །

sangye tokma tama mé

The Buddha, endless and beginningless,

དང་པོའི་སངས་རྒྱས་རྒྱུད་མེད་པ། །

dangpö sangye gyü mepa

The Buddha at the start, devoid of sequence,

ཡེ་ཤེས་མིག་གཅིག་དྲི་མ་མེད། །

yeshe mik chik drima mé

With wisdom as his only eye, unstained,

ཡེ་ཤེས་ལུས་ཅན་དེ་བཞིན་གཤེགས། །

yeshe lüchen dezhin shek

Tathāgata, with wisdom as his body, (100)

 

ཚིག་གི་དབང་ཕྱུག་སྨྲ་བ་ཆེ། །

tsik gi wangchuk mawa ché

The sovereign of all language, great debater,

སྨྲ་བའི་སྐྱེས་མཆོག་སྨྲ་བའི་རྒྱལ། །

mawé kyechok mawé gyal

The king of discourse, best of orators,

སྨྲ་བའི་དམ་པ་མཆོག་གི་གནས། །

mawé dampa chok gi né

The best and greatest of communicators,

སྨྲ་བའི་སེང་གེ་ཚུགས་པ་མེད། །

mawé sengé tsukpamé

The unassailable, the lion of speech, (101)

 

ཀུན་ཏུ་ལྟ་བ་མཆོག་ཏུ་དགའ། །

küntu tawa chok tu ga

With universal vision, true delight,

གཟི་བརྗིད་ཕྲེང་བ་ལྟ་ན་སྡུག །

ziji trengwa ta na duk

With fire garlands, handsome to behold,

འོད་བཟངས་འབར་བ་དཔལ་ཀྱི་བེའུ། །

ö zang barwa pal kyi bé'u

The endless knot,⁵³ most radiant, great lustre,

ལག་ན་འོད་འབར་སྣང་བ་པོ། །

lak na öbar nangwa po

With shining rays in hand providing light, (102)

 

སྨན་པ་ཆེ་མཆོག་གཙོ་བོ་སྟེ། །

menpa chemchok tsowo té

The best and foremost of all great physicians,

ཟུག་རྔུ་འབྱིན་པ་བླ་ན་མེད། །

zukngu jinpa lanamé

Unequalled in removing thorns of pain,

སྨན་རྣམས་མ་ལུས་ལྗོན་པའི་ཤིང་། །

men nam malü jönpé shing

A tree providing medicine for all,

ནད་དོ་ཅོག་གི་དགྲ་ཆེ་བ། །

né do chok gi dra chewa

A foe opposing every malady, (103)

 

སྡུག་གུ་འཇིག་རྟེན་གསུམ་གྱི་མཆོག །

duk gu jikten sum gyi chok

The lovely crowning jewel of all three worlds,

དཔལ་ལྡན་རྒྱུ་སྐར་དཀྱིལ་འཁོར་ཅན། །

palden gyukar kyilkhor chen

A cluster of the stars, most glorious,

ཕྱོགས་བཅུ་ནམ་མཁའི་མཐར་ཐུག་པ། །

chok chu namkhé tartukpa

The end of space in all its ten directions,

ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་ལེགས་པར་འཛུགས། །

chö kyi gyaltsen lekpar dzuk

The hoisting high of Dharma’s victory flag, (104)

 

འགྲོ་བའི་གདུགས་གཅིག་ཡངས་པ་སྟེ། །

drowé duk chik yangpa té

Sharing one large umbrella with the world,

བྱམས་དང་སྙིང་རྗེའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཅན། །

jam dang nyingjé kyilkhor chen

With love and kindness as his maṇḍala,

དཔལ་ལྡན་པདྨ་གར་གྱི་བདག །

palden pema gar gyi dak

The celebrated lotus lord of dance,⁵⁴

ཁྱབ་བདག་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་གདུགས། །

khyabdak chenpo rinchen duk

Pervasive with his precious parasol, (105)

 

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་གཟི་བརྗིད་ཆེ། །

sangye kün gyi ziji ché

The blazing energy of all the buddhas,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་སྐུ་འཆང་བ། །

sangye kün gyi ku changwa

With bodies fully shared by all the buddhas,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་ཆེ། །

sangye kün gyi naljor ché

The highest union formed with all the buddhas,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་བསྟན་པ་གཅིག །

sangye kün gyi tenpa chik

The single teaching taught by all the buddhas, (106)

 

རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་དབང་བསྐུར་དཔལ། །

dorjé rinchen wangkur pal

Most glorious with Vajra-ratna’s blessing,

རིན་ཆེན་ཀུན་བདག་དབང་ཕྱུག་སྟེ། །

rinchen kün dak wangchuk té

The highest sovereign lord of Sarva-ratna,

འཇིག་རྟེན་དབང་ཕྱུག་ཀུན་གྱི་བདག །

jikten wangchuk kün gyi dak

The king supreme of Sarva-lokeśvara,

རྡོ་རྗེ་འཛིན་པ་ཀུན་གྱི་རྗེ། །

dorjé dzinpa kün gyi jé

The lord on high of Sarva-vajradhara, (107)

 

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་ཐུགས་ཆེ་བ། །

sangye kün gyi tuk chewa

The quintessential mind of Sarva-buddha,⁵⁵

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་ཐུགས་ལ་གནས། །

sangye kün gyi tuk la né

Residing in the mind of every buddha,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་སྐུ་ཆེ་བ། །

sangye kün gyi ku chewa

The greatest body borne by every buddha,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་གསུང་ཡང་ཡིན། །

sangye kün gyi sung yang yin

The lovely speech enriching every buddha, (108)

 

རྡོ་རྗེ་ཉི་མ་སྣང་བ་ཆེ། །

dorjé nyima nangwa ché

The scorching brightness from the vajra sun,

རྡོ་རྗེ་ཟླ་བ་དྲི་མེད་འོད། །

dorjé dawa drimé ö

With stainless lustre from the vajra moon,

ཆགས་བྲལ་ལ་སོགས་ཆགས་པ་ཆེ། །

chakdral lasok chakpa ché

Great passion of the passionless and others,

ཁ་དོག་སྣ་ཚོགས་འབར་བའི་འོད། །

khadok natsok barwé ö

With multi-coloured rays that brightly blaze, (109)

 

རྡོ་རྗེ་སྐྱིལ་ཀྲུང་རྫོགས་སངས་རྒྱས། །

dorjé kyiltrung dzoksang gyé

The perfect buddhas’ perfect vajra posture,

སངས་རྒྱས་འགྲོ་བའི་ཆོས་འཛིན་པ། །

sangye drowé chö dzinpa

Retaining for all beings the buddhas’ Dharma,

དཔལ་ལྡན་པདྨ་སངས་རྒྱས་སྐྱེས། །

palden pema sangye kyé

The lotus buddhas’⁵⁶ celebrated son,

ཀུན་མཁྱེན་ཡེ་ཤེས་མཛོད་འཛིན་པ། །

künkhyen yeshe dzö dzinpa

The knowledge treasurer for the omniscient, (110)

 

རྒྱལ་པོ་སྒྱུ་འཕྲུལ་སྣ་ཚོགས་འཆང་། །

gyalpo gyutrul natsok chang

The sovereign king, controlling all illusions,

ཆེ་བ་སངས་རྒྱས་རིགས་སྔགས་རྒྱལ། །

chewa sangye rik ngak gyal

The foremost master of the buddhas’ spells,

རྡོ་རྗེ་རྣོན་པོ་རལ་གྲི་ཆེ། །

dorjé nönpo raldri ché

Called Vajra-tikṣṇa, sword supremely mighty,

ཡི་གེ་མཆོག་སྟེ་རྣམ་པར་དག །

yigé chok té nampar dak

Completely pure, the highest syllable, (111)

 

ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སྡུག་བསྔལ་གཅོད། །

tekpa chenpo dukngal chö

Atop pain’s remedy—the Mahāyāna—

མཚོན་ཆ་ཆེན་པོ་རྡོ་རྗེ་ཆོས། །

tsöncha chenpo dorjé chö

With vajra-Dharma as his mighty weapon,

རྡོ་རྗེ་ཟབ་མོ་ཛི་ན་ཛིཀ །

dorjé zabmo jina jik

With vajra depth, renowned as Jina-jik,

རྡོ་རྗེ་བློ་གྲོས་དོན་བཞིན་རིག །

dorjé lodrö dön zhin rik

With vajra thought, aware of how things are, (112)

 

ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་ཀུན་རྫོགས་པ། །

parol chinpa kün dzokpa

Perfecting all perfections perfectly,

ས་རྣམས་ཀུན་གྱི་རྒྱན་དང་ལྡན། །

sa nam kün gyi gyen dangden

Adorned by all the grounds of bodhisattvas,

རྣམ་པར་དག་པ་བདག་མེད་ཆོས། །

nampar dakpa dakmé chö

The selflessness of pure phenomena,

ཡང་དག་ཡེ་ཤེས་ཟླ་འོད་བཟང་། །

yangdak yeshe da ö zang

With lustre that is moonlight unto knowledge, (133)

 

བརྩོན་ཆེན་སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བ་སྟེ། །

tsön chen gyutrul drawa té

With great endeavours as illusory nets,

རྒྱུད་ཀུན་གྱི་ནི་བདག་པོ་མཆོག །

gyü kün gyi ni dakpo chok

The foremost master ruling every tantra,

རྡོ་རྗེ་གདན་ནི་མ་ལུས་ལྡན། །

dorjé den ni malü den

Endowed in full with every vajra posture,

ཡེ་ཤེས་སྐུ་རྣམས་མ་ལུས་འཆང་། །

yeshe ku nam malü chang

Completely furnished with all wisdom bodies, (114)

 

ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་བློ་གྲོས་བཟང་། །

kuntuzangpo lodrö zang

Completely good, with intellect supreme,

ས་ཡི་སྙིང་པོ་འགྲོ་བ་འཛིན། །

sa yi nyingpo drowa dzin

The embryo of earth,⁵⁷ sustaining beings,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་སྙིང་པོ་ཆེ། །

sangye kün gyi nyingpo ché

Great embryo from which all buddhas form,

སྤྲུལ་པའི་འཁོར་ལོ་སྣ་ཚོགས་འཆང་། །

trulpé khorlo natsok chang

With emanation circles most diverse, (115)

 

དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་མཆོག །

ngöpo kün gyi rangzhin chok

The highest nature of all entities,

དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་འཛིན། །

ngöpo kün gyi rangzhin dzin

Supportive of the nature of all things,

སྐྱེ་མེད་ཆོས་ཏེ་སྣ་ཚོགས་དོན། །

kyemé chö té natsok dön

With goals for all, with dharmas unarisen,

ཆོས་ཀུན་ངོ་བོ་ཉིད་འཆང་བ། །

chö kün ngowo nyi changwa

Supportive of the nature of all dharmas, (116)

 

ཤེས་རབ་ཆེན་པོ་སྐད་ཅིག་ལ། །

sherab chenpo kechik la

With full awareness of phenomena

ཆོས་ཀུན་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་འཆང་། །

chö kün khong du chüpa chang

In but an instant as the wisest sage,

ཆོས་ཀུན་མངོན་པར་རྟོགས་པ་སྟེ། །

chö kün ngönpar tokpa té

With vivid realisation of all dharmas,

ཐུབ་པ་བློ་མཆོག་འབྱུང་པོ་སེལ། །

tubpa lo chok jungpo sel

He is a sage, the greatest intellect,
The vanquisher of hosts of evil spirits; (117)

 

མི་གཡོ་རབ་ཏུ་དང་བའི་བདག །

mi yo rabtu dangwé dak

Unwavering, completely pure in nature,

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་འཆང་། །

dzokpé sangye changchub chang

Grasping the wakefulness of perfect buddhas,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་མངོན་སུམ་པ། །

sangye kün gyi ngönsum pa

The direct realization of all buddhas,

ཡེ་ཤེས་མེ་ལྕེ་འོད་རབ་གསལ། །

yeshe meché ö rabsal

He is the flame of wisdom, luminous; (118)

 

9. The Wisdom of Equality

འདོད་པའི་དོན་སྒྲུབ་དམ་པ་སྟེ། །

döpé dön drub dampa té

The great fulfiller of desired aims,

ངན་སོང་ཐམས་ཅད་རྣམ་སྦྱོང་བ། །

ngensong tamché nam jongwa

The purifier of all evil states,

མགོན་པོ་སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་མཆོག །

gönpo semchen kün gyi chok

The greatest of all living beings, protector,

སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་རབ་གྲོལ་བྱེད། །

semchen tamché rab drol jé

The earnest liberator of all creatures, (119)

 

ཉོན་མོངས་གཡུལ་དུ་གཅིག་དཔའ་བ། །

nyönmong yul du chik pawa

Unrivalled knight in battle with afflictions,

མི་ཤེས་དགྲ་ཡི་དྲེགས་པ་འཇོམས། །

mi shé dra yi drekpa jom

Humiliating ignorance—his foe,

བློ་ལྡན་སྒེག་འཆང་དཔལ་དང་ལྡན། །

loden gek chang pal dangden

The celebrated mind⁵⁸ of amorousness,

བརྟན་པོ་མི་སྡུག་གཟུགས་འཆང་བ། །

tenpo mi duk zuk changwa

Endowed with forms heroic and repulsive, (120)

 

ལག་པ་བརྒྱ་པོ་ཀུན་བསྐྱོད་ཅིང་། །

lakpa gyapo kün kyö ching

The dancer moving to and fro his hundreds

གོམས་པའི་སྟབས་ཀྱིས་གར་བྱེད་པ། །

gompé tab kyi gar jepa

Of lengthy arms while setting down his stride,

དཔལ་ལྡན་ལག་པ་བརྒྱས་གང་ལ། །

palden lakpa gyé gangla

The dancer spreading through the whole of space

ནམ་མཁའ་ཁྱབ་པར་གར་བྱེད་པ། །

namkha khyabpar gar jepa

And filling it with Śrīmat’s hundred arms,⁵⁹ (121)

 

ས་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་གཞི་ཡི་ཁྱོན། །

sa yi kyilkhor zhi yi khyön

Stood tall atop the surface of the earth,

རྐང་པ་ཡ་གཅིག་མཐིལ་གྱིས་གནོན། །

kangpa ya chik til gyi nön

The sole of just one foot pervading all;

རྐང་མཐེབ་སེན་མོའི་ཁྱོན་གྱིས་ཀྱང་། །

kang teb senmö khyön gyi kyang

Stood tall atop the summit of the world,⁶⁰

ཚངས་པའི་ཡུལ་ས་རྩེ་ནས་གནོན། །

tsangpé yul sa tsé né nön

The nail of his big toe suppressing all; (122)

 

དོན་གཅིག་གཉིས་མེད་ཆོས་ཀྱི་དོན། །

dön chik nyimé chö kyi dön

Whose aim is one; whose aim is non-dual Dharma;

དམ་པའི་དོན་དེ་འཇིག་པ་མེད། །

dampé dön dé jikpamé

Whose aim is ultimate; beyond destruction;

རྣམ་རིག་སྣ་ཚོགས་གཟུགས་དོན་ཅན། །

namrik natsok zuk dönchen

Whose mind consists in groups of consciousness

རྣམ་ཤེས་ཚོགས་པ་རྒྱུད་དང་ལྡན། །

namshé tsokpa gyü dangden

With varied objects, forms, and cognisance; (123)

 

དངོས་དོན་མ་ལུས་རྣམས་ལ་དགའ། །

ngö dön malü nam la ga

Amused with every object of existence,

སྟོང་པ་ཉིད་དགའ་འདོད་ཆགས་བློ། །

tongpanyi ga döchak lo

A mind of passion, loving emptiness,

སྲིད་པའི་འདོད་ཆགས་སོགས་སྤངས་པ། །

sipé döchak sok pangpa

Transcending worldly passion and the like,

སྲིད་གསུམ་དགའ་བ་ཆེན་པོ་པ། །

si sum gawa chenpo pa

With great enjoyment for the threefold world, (124)

 

སྤྲིན་དཀར་དག་པ་བཞིན་དུ་དཀར། །

trin kar dakpa zhindu kar

With fair complexion white like pristine clouds,

འོད་བཟངས་སྟོན་ཀའི་ཟླ་བའི་འོད། །

ö zang tönké dawé ö

With radiance like beams from autumn moons,

ཉི་མ་འཆར་ཀའི་དཀྱིལ་ལྟར་མཛེས། །

nyima charké kyil tar dzé

With lustre rivalling the morning sun’s,

སེན་མོའི་འོད་ནི་ཤས་ཆེར་དམར། །

senmö ö ni shecher mar

With nails emitting light of crimson red,⁶¹ (125)

 

ཅོད་པན་བཟང་པོ་མཐོན་ཀའི་རྩེ། །

chöpen zangpo tön ké tsé

Whose handsome crown has sterling sapphires,

སྐྲ་མཆོག་མཐོན་ཀ་ཆེན་པོ་འཆང་། །

tra chok tön ka chenpo chang

Whose hair has tips of sapphire deep blue,

ནོར་བུ་ཆེན་པོ་འོད་ཆགས་དཔལ། །

norbu chenpo ö chak pal

With glory from the light of his great jewel,

སངས་རྒྱས་སྤྲུལ་པའི་རྒྱན་དང་ལྡན། །

sangye trulpé gyen dangden

Adorned with emanations of the buddhas, (126)

 

འཇིག་རྟེན་ཁམས་བརྒྱ་ཀུན་བསྐྱོད་པ། །

jikten kham gya kün kyöpa

The shaker of a hundred worldly realms,

རྫུ་འཕྲུལ་རྐང་པའི་སྟོབས་ཆེན་ལྡན། །

dzutrul kangpé tobchen den

His strength the four miraculous powers,⁶²

དེ་ཉིད་དྲན་པ་ཆེན་པོ་འཆང་། །

denyi drenpa chenpo chang

Reality, with mindfulness supreme,

དྲན་པ་བཞི་པོ་ཏིང་འཛིན་རྒྱལ། །

drenpa zhipo tingdzin gyal

Samādhi king of fourfold mindfulness,⁶³ (127)

 

བྱང་ཆུབ་ཡན་ལག་མེ་ཏོག་སྤོས། །

changchub yenlak metok pö

Infused with scents from bloom on bodhi’s branches,

དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཡོན་ཏན་མཚོ། །

dezhin shekpé yönten tso

An ocean of tathāgata virtues,

ལམ་གྱི་ཡན་ལག་བརྒྱད་ཚུལ་རིག །

lam gyi yenlak gyé tsul rik

With knowledge of the eightfold path’s true way,

ཡང་དག་སངས་རྒྱས་ལམ་རིག་པ། །

yangdak sangye lam rigpa

With knowledge of the path of perfect buddhas, (128)

 

སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་ཤས་ཆེར་ཆགས། །

semchen kün la shecher chak

The great attachment of all living beings,

ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་ཆགས་པ་མེད། །

namkha tabur chakpamé

Attachment-free, comparable to space,

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་ཡིད་ལ་འཇུག །

semchen kün gyi yi la juk

When springing up in every creature’s mind,

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་ཡིད་ལྟར་མགྱོགས། །

semchen kün gyi yi tar gyok

He is, for every being, as swift as mind; (129)

 

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་དབང་དོན་ཤེས། །

semchen kün gyi wangdön shé

Aware of all the aptitudes of beings,

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་ཡིད་འཕྲོག་པ། །

semchen kün gyi yitrok pa

While captivating every creature’s mind,

ཕུང་པོ་ལྔ་དོན་དེ་ཉིད་ཤེས། །

pungpo nga dön denyi shé

With insight into aggregated natures,⁶⁴

རྣམ་དག་ཕུང་པོ་ལྔ་འཆང་བ། །

namdak pungpo nga changwa

Himself with fully pure five aggregates, (130)

 

ངེས་འབྱུང་ཀུན་གྱི་མཐའ་ལ་གནས། །

ngejung kün gyi ta la né

Atop the peak of every going forth,

ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཀུན་ལ་མཁས། །

ngepar jungwa kün la khé

Most skilled in going forth in every way,

ངེས་འབྱུང་ཀུན་གྱི་ལམ་ལ་གནས། །

ngejung kün gyi lam la né

Established on all paths of going forth,

ངེས་པར་འབྱུང་བ་ཀུན་སྟོན་པ། །

ngepar jungwa kün tönpa

The teacher of all forms of going forth, (131)

 

ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་སྲིད་རྩ་བཏོན། །

yenlak chunyi sitsa tön

Uprooting all becoming with twelve links,

དག་པ་རྣམ་པ་བཅུ་གཉིས་འཆང་། །

dakpa nampa chunyi chang

Endowed with purity in all twelve forms,⁶⁵

བདེན་བཞིའི་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པ་ཅན། །

den zhi tsul gyi nampachen

His form the way of fourfold noble truth,

ཤེས་པ་བརྒྱད་པོ་རྟོགས་པ་འཆང་། །

shepa gyepo tokpa chang

With realization of the eightfold knowledge,⁶⁶ (132)

 

བདེན་དོན་རྣམ་པ་བཅུ་གཉིས་ལྡན། །

dendön nampa chunyi den

With meaning of the truths in twelvefold form,⁶⁷

དེ་ཉིད་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་རིག །

denyi nampa chudruk rik

Aware of suchness in its sixteen forms,⁶⁸

རྣམ་པ་ཉི་ཤུས་བྱང་ཆུབ་པ། །

nampa nyishü changchub pa

With true awakening in twenty forms,⁶⁹

རྣམ་པར་སངས་རྒྱས་ཀུན་རིག་མཆོག །

nampar sangye kün rik chok

Awakened fully, knowing all, supreme, (133)

 

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་སྤྲུལ་པའི་སྐུ། །

sangye kün gyi trulpé ku

Dispatching countless sets of some ten million

བྱེ་བ་དཔག་མེད་འགྱེད་པ་པོ། །

jewa pakmé gyepa po

Embodiments of emanating buddhas,

སྐད་ཅིག་ཐམས་ཅད་མངོན་པར་རྟོགས། །

kechik tamché ngönpar tok

The final realisation of all moments,

སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་དོན་ཀུན་རིག །

sem kyi kechik dön kün rik

Who knows each moment’s object for all minds, (134)

 

ཐེག་པ་སྣ་ཚོགས་ཐབས་ཚུལ་གྱིས། །

tekpa natsok tab tsul gyi

And manifesting for the sake of beings

འགྲོ་བའི་དོན་ལ་སྟོགས་པ་པོ། །

drowé dön la tokpa po

With means derived from varied vehicles,

ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་ངེས་འབྱུང་ལ། །

tekpa sum gyi ngejung la

Gone forth by way of all three vehicles,

ཐེག་པ་གཅིག་གི་འབྲས་བུར་གནས། །

tekpa chik gi drebur né

Remaining in the single vehicle’s fruit, (135)

 

ཉོན་མོངས་ཁམས་རྣམས་དག་པའི་བདག །

nyönmong kham nam dakpé dak

With purified afflictive spheres⁷⁰ at heart,

ལས་ཀྱི་ཁམས་རྣམས་ཟད་བྱེད་པ། །

lé kyi kham nam zé jepa

Annihilating every karmic sphere,

ཆུ་བོ་རྒྱ་མཚོ་ཀུན་ལས་བརྒལ། །

chuwo gyatso kün lé gal

Arrived atop dry land from flooding oceans,⁷¹

སྦྱོར་བའི་དགོན་པ་ལས་བྱུང་བ། །

jorwé gönpa lé jungwa

Emerged from yoga’s perilous dark grove,⁷² (136)

 

ཉོན་མོངས་ཉེ་བ་ཀུན་ཉོན་མོངས། །

nyönmong nyewa künnyön mong

Released from general, minor, and complete

བག་ཆགས་བཅས་པ་གཏན་སྤངས་པ། །

bakchak chepa ten pangpa

Afflictions and their latent tendencies;

སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་ཤེས་རབ་ཐབས། །

nyingjé chenpo sherab tab

With insight, means, and foremost empathy;

དོན་ཡོད་འགྲོ་བའི་དོན་བྱེད་པ། །

dön yö drowé dönjé pa

Achieving fruitful aims for living beings; (137)

 

འདུ་ཤེས་ཀུན་གྱི་དོན་སྤངས་ཤིང་། །

dushé kün gyi dön pang shing

Abiding object-free through all perceptions,⁷³

རྣམ་ཤེས་དོན་ནི་འགག་པར་བྱེད། །

namshé dön ni gakpar jé

With consciousness as object, with cessation,

སེམས་ཅན་ཀུན་ཡིད་ཡུལ་དང་ལྡན། །

semchen kün yi yul dangden

With every being the object of his mind,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་ཐུགས་རིག་པ། །

sangye kün gyi tuk rigpa

With knowledge that’s the mind of all the buddhas, (138)

 

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་ཡིད་ལ་གནས། །

semchen kün gyi yi la né

Residing in the mind of every being;

དེ་དག་སེམས་དང་མཐུན་པར་འཇུག །

dedak sem dang tünpar juk

Having become their minds’ equality;

སེམས་ཅན་ཀུན་ཡིད་ཚིམ་པར་བྱེད། །

semchen kün yitsim par jé

And satisfying the mind of every being;

སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་ཡིད་དགའ་བ། །

semchen kün gyi yiga ba

He is, for every being, great inner joy; (139)

 

གྲུབ་པ་མཐར་ཕྱིན་འཁྲུལ་པ་མེད། །

drubpa tarchin trulpamé

Confusion-free regarding points of doctrine,⁷⁴

ནོར་བ་ཐམས་ཅད་རྣམ་པར་སྤངས། །

norwa tamché nampar pang

Completely free from error in all its forms,

དོན་གསུམ་ཐེ་ཚོམ་མེད་པའི་བློ། །

dön sum tetsom mepé lo

His thinking free from doubt, his object threefold,

ཀུན་དོན་ཡོན་ཏན་གསུམ་གྱི་བདག །

kün dön yönten sum gyi dak

His object all, three properties by nature,⁷⁵ (140)

 

ཕུང་པོ་ལྔ་དོན་དུས་གསུམ་དུ། །

pungpo nga döndü sum du

Throughout three times, the content of five skandhas,

སྐད་ཅིག་ཐམས་ཅད་བྱེ་བྲག་བྱེད། །

kechik tamché jedrak jé

Discerning clearly each and every moment,

སྐད་ཅིག་གཅིག་གིས་རྫོགས་སངས་རྒྱས། །

kechik chik gi dzoksang gyé

Awakening in but a single moment,

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་འཆང་། །

sangye kün gyi rangzhin chang

His basic nature equal to all buddhas, (141)

 

ལུས་མེད་ལུས་ཏེ་ལུས་ཀྱི་མཆོག །

lümé lü té lü kyi chok

With body bodiless, the best of bodies,

ལུས་ཀྱི་མཐའ་ནི་རྟོགས་པ་པོ། །

lü kyi ta ni tokpa po

With realization of the peak of bodies,

གཟུགས་རྣམས་སྣ་ཚོགས་ཀུན་ཏུ་སྟོན། །

zuk nam natsok küntu tön

Displaying his form in every possible way,

ནོར་བུ་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་ཏོག །

norbu chenpo rinchen tok

He is the greatest stone, the precious gem; (142)

 

10. The Wisdom of Performing Actions

སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱིས་རྟོགས་བྱ་བ། །

sangye kün gyi tok jawa

What all the perfect buddhas are to know,

སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་བླ་ན་མེད། །

sangye changchub lanamé

The buddhas’ unsurpassed awakening,

གསང་སྔགས་ལས་བྱུང་ཡི་གེ་མེད། །

sang ngak lé jung yigé mé

Devoid of syllables, yet born of mantra,

གསང་སྔགས་ཆེན་པོ་རིགས་གསུམ་པ། །

sang ngak chenpo rik sumpa

Arising from Great Mantra’s threefold family,⁷⁶ (143)

 

གསང་སྔགས་དོན་ཀུན་སྐྱེད་པ་པོ། །

sang ngak dön kün kyepa po

The father to the meaning of all mantras,

ཐིག་ལེ་ཆེན་པོ་ཡི་གེ་མེད། །

tiklé chenpo yigé mé

The greatest bindu, void of syllables,

སྟོང་པ་ཆེན་པོ་ཡི་གེ་ལྔ། །

tongpa chenpo yigé nga

With five great syllables,⁷⁷ great empty one,

ཐིག་ལེ་སྟོང་པ་ཡི་གེ་བརྒྱ། །

tiklé tongpa yigé gya

A hundred syllabled,⁷⁸ devoid of bindu, (144)

 

རྣམ་པ་ཀུན་ལྡན་རྣམ་པ་མེད། །

nampa künden nampamé

Endowed with every form, yet free from form,

བཅུ་དྲུག་ཕྱེད་ཕྱེད་ཐིག་ལེ་ཅན། །

chudruk ché ché tiklé chen

Supporting half of half of sixteen bindus,⁷⁹

ཡན་ལག་མེད་པའི་རྩིས་ལས་འདས། །

yenlak mepé tsi lé dé

Transcending every grouping, void of members,

བསམ་གཏན་བཞི་པའི་རྩེ་མོ་ཅན། །

samten zhipé tsemochen

Sustaining dhyāna’s fourth and final peak, (145)

 

བསམ་གཏན་ཡན་ལག་ཀུན་ཤེས་ཤིང་། །

samten yenlak kün shé shing

Aware of dhyāna’s each and every aspect,

ཏིང་འཛིན་རིགས་དང་རྒྱུད་རིག་པ། །

tingdzin rik dang gyü rigpa

With knowledge of samādhis’ types and families,

ཏིང་འཛིན་ལུས་ཅན་ལུས་ཀྱི་མཆོག །

tingdzin lüchen lü kyi chok

The best of bodies—body of samādhi,

ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་སྐུ་ཀུན་གྱི་རྒྱལ། །

longchö dzok ku kün gyi gyal

The sovereign king of all enjoyment bodies, (146)

 

སྤྲུལ་པའི་སྐུ་སྟེ་སྐུ་ཡི་མཆོག །

trulpé ku té ku yi chok

The best of bodies—emanation body,

སངས་རྒྱས་སྤྲུལ་པའི་རྒྱུད་འཆང་བ། །

sangye trulpé gyü changwa

The heir to emanations of the buddhas,

ཕྱོགས་བཅུར་སྤྲུལ་པ་སྣ་ཚོགས་འགྱེད། །

chok chur trulpa natsok gyé

With varied emanations everywhere,

ཇི་བཞིན་འགྲོ་བའི་དོན་བྱེད་པ། །

jizhin drowé dönjé pa

While benefiting all, however needed, (147)

 

ལྷ་ཡི་དབང་པོ་ལྷ་ཡི་ལྷ། །

lha yi wangpo lha yi lha

The sovereign of the gods, the god of gods,

ལྷ་ཡི་བདག་པོ་ལྷ་མིན་བདག །

lha yi dakpo lhamin dak

Asura lord, the ruler of immortals,

འཆི་མེད་དབང་པོ་ལྷ་ཡི་བླ། །

chimé wangpo lha yi la

The king of deities, the gods’ guru,

འཇོམས་བྱེད་འཇོམས་བྱེད་དབང་ཕྱུག་པོ། །

jom jé jom jé wangchuk po

The highest lord of pramathas,⁸⁰ Pramatha, (148)

 

སྲིད་པའི་དགོན་པ་ལས་བརྒལ་བ། །

sipé gönpa lé galwa

Emerged from cyclic life’s imposing forest;

སྟོན་པ་གཅིག་པུ་འགྲོ་བའི་བླ། །

tönpa chikpu drowé la

The single teacher; guru for all beings;

འཇིག་རྟེན་ཕྱོགས་བཅུར་རབ་གྲགས་པ། །

jikten chok chur rabdrak pa

In every well-known world, in all directions,

ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་བདག་ཆེ་བ་པོ། །

chö kyi jindak chewa po

The eminent bestower of the Dharma; (149)

 

བྱམས་པའི་གོ་ཆ་ཆས་པ་སྟེ། །

jampé gocha chepa té

Concealed by armour made of loving-kindness;

སྙིང་རྗེ་ཡི་ནི་ཡ་ལད་བགོས། །

nyingjé yi ni ya lé gö

Well shielded by the shield of empathy;

ཤེས་རབ་རལ་གྲི་མདའ་གཞུ་ཐོགས། །

sherab raldri dazhu tok

With wisdom sword in hand, with bow and arrow;

ཉོན་མོངས་མི་ཤེས་གཡུལ་ངོ་སེལ། །

nyönmong mi shé yulngo sel

Concluding war with ignorance and kleśas; (150)

 

དཔའ་བོ་བདུད་དགྲ་བདུད་འདུལ་བ། །

pawo dü dra düdul ba

The māras’ enemy and tamer, hero,

བདུད་བཞིའི་འཇིགས་པ་སེལ་བར་བྱེད། །

dü zhi jikpa selwar jé

Eliminating threats from all four māras,

བདུད་ཀྱི་དཔུང་རྣམས་ཕམ་བྱེད་པ། །

dü kyi pung nam pam jepa

Defeating all the armies of the māras,

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་འདྲེན། །

dzokpé sangye jikten dren

A guide for living beings, the perfect buddha, (151)

 

མཆོད་འོས་བསྟོད་འོས་ཕྱག་གི་གནས། །

chö ö tö ö chak gi né

Deserving homage, worthy of respect,

རྟག་ཏུ་རིམ་གྲོ་བྱ་བའི་འོས། །

taktu rimdro jawé ö

Deserving reverence, always honourable,

བཀུར་འོས་རྗེད་བར་བྱ་བའི་འོས། །

kur ö jewar jawé ö

Deserving worship, worthy of regard,

ཕྱག་བྱར་འོས་པ་བླ་མའི་རབ། །

chak jar öpa lamé rab

The highest guru, ever venerable, (152)

 

འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་གོམ་གཅིག་བགྲོད། །

jikten sumpo gom chik drö

Traversing all three worlds in just one stride,

མཁའ་ལྟར་མཐའ་མེད་རྣམ་པར་གནོན། །

kha tar tamé nampar nön

His step extending past the bounds of space,

གསུམ་རིག་གཙང་མ་དག་པ་སྟེ། །

sum rik tsangma dakpa té

With knowledge of the three, well-versed, and pure,⁸¹

མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན་རྗེས་དྲན་དྲུག །

ngönshé drukden jedren druk

With sixfold higher knowledge and recall,⁸² (153)

 

བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེ། །

changchub sempa sempa ché

The bodhisattva and mahā-sattva,

རྫུ་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་འཇིག་རྟེན་འདས། །

dzutrul chenpo jikten dé

With power great, transcending worldly life,

ཤེས་རབ་ཕ་རོལ་ཕྱིན་པའི་མཐའ། །

sherab parol chinpé ta

Perfected by his excellence of insight,

ཤེས་རབ་ཀྱི་ནི་དེ་ཉིད་ཐོབ། །

sherab kyi ni denyi tob

Now unified with insight's highest nature, (154)

 

བདག་རིག་གཞན་རིག་ཐམས་ཅད་པ། །

dak rik zhen rik tamché pa

The whole, aware of self, aware of other,

ཀུན་ལ་ཕན་པའི་གང་ཟག་མཆོག །

kün la penpé gangzak chok

For, fit for all, he is the best of men;

དཔེར་བྱ་ཀུན་ལས་འདས་པ་སྟེ། །

perja kün lé depa té

Surpassing all to which he is compared,

ཤེས་དང་ཤེས་བྱའི་བདག་པོ་མཆོག །

shé dang shejé dakpo chok

Supreme most lord of knowing and what’s known, (155)

 

གཙོ་བོ་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་བདག་སྟེ། །

tsowo chö kyi jindak té

The foremost master of imparting Dharma,

ཕྱག་རྒྱ་བཞི་པོ་དོན་སྟོན་པ། །

chakgya zhipo dön tönpa

Who shows the meaning of the fourfold seal,⁸³

འགྲོ་བའི་བསྙེན་བཀུར་གནས་ཀྱི་མཆོག །

drowé nyenkur né kyi chok

The most revered amongst all living beings

ངེས་འབྱུང་གསུམ་པོ་བགྲོད་རྣམས་ཀྱི། །

ngejung sumpo drö nam kyi

Engaged in going forth on all three paths, (156)

 

དོན་གྱི་དམ་པ་རྣམ་དག་དཔལ། །

dön gyi dampa namdak pal

With glory purified by ultimate truth,

འཇིག་རྟེན་གསུམ་ན་སྐལ་བཟང་ཆེ། །

jikten sum na kalzang ché

Most fortunate within the threefold world,

དཔལ་ལྡན་འབྱོར་པ་ཀུན་བྱེད་པ། །

palden jorpa kün jepa

The celebrated source of all endowments,

འཇམ་དཔལ་དཔལ་དང་ལྡན་པའི་མཆོག །

jampal pal dang denpé chok

Supreme among the glorious, Mañjuśrī. (157)

 

11. Praise for the Wisdom of the Five Tathāgatas

མཆོག་སྦྱིན་རྡོ་རྗེ་མཆོག་ཁྱོད་འདུད། །

chok jin dorjé chok khyö dü

Homage to you, boon granter, best of vajras;

ཡང་དག་མཐར་གྱུར་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

yangdak tar gyur khyö la dü

O summit of existence, homage to you;

སྟོང་ཉིད་ལས་བྱུང་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

tongnyi lé jung khyö la dü

Homage to you, whose source is emptiness;

སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye changchub khyö la dü

O Buddha’s awakening, homage to you; (158)

 

སངས་རྒྱས་ཆགས་པ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye chakpa khyö la dü

O passion of the buddhas, homage to you;

སངས་རྒྱས་འདོད་ལ་ཕྱག་འཚལ་འདུད། །

sangye dö la chaktsal dü

Desire of the buddhas, I pay you homage;

སངས་རྒྱས་དགྱེས་པ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye gyepa khyö la dü

O love of every buddha, homage to you;

སངས་རྒྱས་རོལ་ལ་ཕྱག་འཚལ་འདུད། །

sangye rol la chaktsal dü

The joy of all the buddhas, I pay you homage; (159)

 

སངས་རྒྱས་འཛུམ་པ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye dzumpa khyö la dü

O smile of every buddha, homage to you;

སངས་རྒྱས་བཞད་ལ་ཕྱག་འཚལ་འདུད། །

sangye zhé la chaktsal dü

The laugh of all the buddhas, I pay you homage;

སངས་རྒྱས་གསུང་ཉིད་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye sung nyi khyö la dü

O speech of every buddha, homage to you;

སངས་རྒྱས་ཐུགས་ལ་ཕྱག་འཚལ་འདུད། །

sangye tuk la chaktsal dü

The heart of all the buddhas, I pay you homage; (160)

 

མེད་པ་ལས་བྱུང་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

mepa lé jung khyö la dü

Arisen from non-being, homage to you;

སངས་རྒྱས་བྱུང་བ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye jungwa khyö la dü

Homage to you, arisen from the buddhas;

ནམ་མཁའ་ལས་བྱུང་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

namkha lé jung khyö la dü

Arisen from the sky, homage to you;

ཡེ་ཤེས་ལས་བྱུང་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

yeshe lé jung khyö la dü

Homage to you, born of pristine wisdom; (161)

 

སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

gyutrul drawa khyö la dü

O net of illusion, homage to you;

སངས་རྒྱས་རོལ་སྟོན་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

sangye rol tön khyö la dü

Homage to you, the buddhas’ spectacle;

ཐམས་ཅད་ཐམས་ཅད་ཁྱོད་ལ་འདུད། །

tamché tamché khyö la dü

Homage to you, the everything of all;

ཡེ་ཤེས་སྐུ་ཉིད་ཁྱོད་ལ་འདུད་དོ། །

yeshe ku nyi khyö la dü do

O body of wisdom, homage to you! (162)

 

ཨོཾ་སརྦ་དྷརྨཱ་བྷཱ་བ་སྭ་བྷཱ་ཝ་བི་ཤུདྡྷ་བཛྲ་ཨ་ཨཱ་ཨཾ་ཨཿ།

om sarva dharma bhava sobhava bishuddha benza a a am ah

oṃ sarva-dharmābhāva-svabhāva viśuddha-vajra a ā aṃ aḥ |

པྲ་ཀྲྀ་ཏི་པ་རི་ཤུདྡྷཱཿསརྦ་དྷརྨྰ་ཡ་དུ་ཏ་སརྦ་ཏ་ཐཱ་ག་ཏ་ཛྙཱ་ན་ཀཱ་ཡ་མཉྫུ་ཤྲྰི་པ་རི་ཤུདྡྷི་ཏཱ་མུ་པཱ་དཱ་ཡེ་ཏི་ཨ་ཨཱཿ།

prakriti parishuddha sarva dharma yad uta sarva tathagata jnanakaya manjushri pari shuddhitam upadayeti a ah

prakṛti-pariśuddhāḥ sarva-dharmā yad uta sarva-tathāgata-jñāna-kāya-mañjuśrī-pariśuddhitām upādāyeti a āḥ |

སརྦ་ཏ་ཐཱ་ག་ཏ་ཧྲཱི་ད་ཡཾ་ཧ་ར་ཧ་ར།

sarva tathagata hridayang hara hara

sarva-tathāgata-hṛdayaṃ hara hara |

ཨོཾ་ཧཱུྃ་ཧྲཱིཿབྷ་ག་བན་ཛྙཱ་ན་མཱུརྟི། བཱ་གཱི་ཤྭ་ར། མ་ཧཱ་བཱ་ཙ། སརྦ་དྷརྨ་ག་ག་ནཱ་མ་ལ་སུ་པ་རི་ཤུདྡྷ་དྷརྨ་དྷཱ་ཏུ་ཛྙཱ་ན་གརྦྷ་ཨཱཿ།

om hung hrih bhagavan jnanamurti vagishvara mahavatsa sarvadharma gaganamala suparishudha dharmadhatu jnanagarbha ah

oṃ hūṃ hrīḥ bhagavan jñāna-mūrti vāg-īśvara mahā-vāca sarva-dharma gaganāmala-supariśuddha-dharma-dhātu-jñāna-garbha āḥ |⁸⁴

 

དེ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ་འཆང་། །

dené palden dorjé chang

Then Vajradhara, ever glorious,

དགའ་ཞིང་མགུ་ནས་ཐལ་མོ་སྦྱར། །

ga zhing gu né talmo jar

Most pleased and satisfied, with folded palms,

མགོན་པོ་བཅོམ་ལྡན་དེ་བཞིན་གཤེགས། །

gönpo chomden dezhin shek

Prostrated to the Buddha, noble guard,

རྫོགས་སངས་རྒྱས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས། །

dzoksang gyé la chaktsal né

The Blesssed One, the lord Tathāgata; (163)

 

དེ་ནི་མགོན་པོ་གསང་བའི་བདག །

dé ni gönpo sangwé dak

And with a host of other Vajrapāṇis—

ལག་ན་རྡོ་རྗེ་ཁྲོ་བོའི་རྒྱལ། །

lak na dorjé trowö gyal

Of varied forms, the lords of guhyakas,

སྣ་ཚོགས་གཞན་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ། །

natsok zhen dang lhenchik tu

Sublime protectors, noble wrathful kings—

གསང་བསྟོད་ནས་ནི་ཚིག་འདི་གསོལ། །

sang tö né ni tsik di sol

He then exclaimed this effervescent praise: (164)

 

མགོན་པོ་བདག་ཅག་ཡི་རང་ངོ་། །

gönpo dakchak yi rang ngo

Protector, we rejoice! How excellent!

ལེགས་སོ་ལེགས་སོ་ལེགས་པར་གསུངས། །

lek so lek so lekpar sung

How excellent what you have clearly taught!

རྣམ་གྲོལ་འབྲས་བུ་འཚལ་བ་ཡི། །

namdrol drebu tsalwa yi

Through you our lofty aim has been achieved,

འགྲོ་བའི་མགོན་མེད་རྣམས་དང་ནི། །

drowé gönmé nam dang ni

Which leads to true and full awakening; (165)

 

བདག་ཅག་ཡང་དག་རྫོག་པ་ཡི། །

dakchak yangdak dzokpa yi

And so the aims of helpless mundane beings,

བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པའི་དོན་ཆེན་མཛད། །

changchub tobpé dön chen dzé

Who seek the fruits of perfect liberation.

སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བའི་ཚུལ་བསྟན་པ། །

gyutrul drawé tsul tenpa

Just this taught in the Māyājāla is

འདི་ནི་རྣམ་དག་ལེགས་པའི་ལམ། །

di ni namdak lekpé lam

The noble path that leads to excellence: (166)

 

ཟབ་ཅིང་ཡངས་ལ་རྒྱ་ཆེ་སྟེ། །

zab ching yang la gyaché té

With largeness, vastness, and profundity,

དོན་ཆེན་འགྲོ་བའི་དོན་བྱེད་པ། །

dön chen drowé dönjé pa

With meaning great, achieving beings’ aims,

སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ཡུལ་འདི་ནི། །

sangye nam kyi yul di ni

Just this comprises every buddha’s sphere,

རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱིས་བཤད། །

dzokpé sangye kün gyi shé

Just this is taught by all awakened ones. (167)

 

འཕགས་པ་རྣལ་འབྱོར་ཆེན་པོའི་རྒྱུད་སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་དྲུག་པ་ཏིང་ངེ་འཛིན་དྲ་བའི་ལེའུ་ལས་ཕྱུང་བ། བཅོམ་ལྡན་འདས་འཇམ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའི་དོན་དམ་པའི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་གསུངས་པ་རྫོགས་སོ༎ ༎

This concludes the Supreme Chanting of the Names of the Blessed One Mañjuśrī, the Wisdom Deity. It was extracted from the noble Net of Illusion, a mahāyoga tantra in sixteen thousand parts, from its chapter on the net of samādhi. It was spoken by the Blessed One Śākyamuni, the Tathāgata.

 

| Translated by Ryan Conlon with the assistance of Samye Translations (Stefan Mang), 2022. Special thanks to Prof. Harunaga Isaacson, Adam Pearcey, and others for offering valuable suggestions that greatly improved our work. The translation is based on the Nāmasaṅgīti’s Sanskrit text, for which we used as our main interpretative guides the ancient Tibetan translation (here printed alongside the English text),⁸⁵ as well as commentaries by Vilāsavajra⁸⁶ and Vimalamitra.⁸⁷

 

Sources:

'jam dpal ye shes sems dpa'i mtshan yang dag par brjod pa. sDe dge bka' 'gyur, (Tōh. 360, rgyud) vol. ka, f. 1v–13v.

'phags pa 'jam dpal gyi mtshan yang dag par brjod pa. rNying ma rgyud 'bum, vol. ba, f. 49r–59v. Thimpu: Dilgo Khyenste Rinpoche (BDRC W21518), 1975.

'phags pa 'jam dpal gyi mtshan yang dag par brjod pa" in snga 'gyur smon lam chen mo'i zhal 'don phyogs bsrigs. Delhi: Chos spyod publication. 2008: 117–140

Vilāsavajra (sgeg pa’i rdo rje). mtshan gsang sngags kyi don du rnam par lta ba. sDe dge bstan 'gyur. (Tōh. 2533, rgyud) vol. khu 27b1-115b3.

Vilāsavajra. Nāmamantrārthāvalokinī. MS belonging to the University of Cambridge (Bendall Add. 1708). Palm-leaf, Newari script, 115 folios (26 missing), dated Samvat 57? (= c. 1450 CE).

Vimalamitra (dri med bshes gnyen). "mtshan yang dag par brjod pa'i 'grel pa mtshan don gsal bar byed pa'i sgron ma zhes bya ba." In sDe dge bstan 'gyur (Tōh. 2092, rgyud) vol. tshi, f. 1v–38v.

Davidson, Ronald. "The Litany of Names of Mañjuśrī." In Tantric and Taoist Studies in Honour of R. A. Stein, Volume One, edited by Michael Strickmann, 1–69. Brussels: Institut Belge des Haute Études Chinoises, 1981.

Tribe, Anthony. Tantric Buddhist Practice in India: Vilāsavajra's commentary on the Mañjuśrī-nāmasaṃgīti, a critical edition and annotated translation of chapters 1–5 with introductions. New York: Routledge, 2016.

 

Version: 1.1-20220613

1. ↑ Note that as far as we can presently determine, the title (Ārya)-mañjuśrīnāmasaṅgīti does not appear to be attested in original Sanskrit sources and can only be found in Tibetan renderings of the Sanskrit title or in modern literature. The tantra’s most common title in Sanskrit is simply Nāmasaṅgīti (‘Chanting the Names’), while the colophons to the tantra itself generally give the full title as Bhagavato Mañjuśrījñānasattvasya Paramārthā Nāmasaṅgītiḥ (‘The Supreme Chanting of the Names of the Blessed One Mañjuśrī, the Wisdom Deity’).
2. ↑ The chapter titles are included in many but not all witnesses of the Nāmasaṅgīti and its translations. Commentators employ them to explain the structure of the text. They are generally not chanted aloud by contemporary practitioners who recite the text.
3. ↑ Some witnesses of the ancient translations have an alternative reading (pad+ma rgyas pa’i gdan la bzhungs), which can be translated ‘seated atop a seat that is a lily in full bloom’.
4. ↑ ‘Illusion’s Net’ can be understood as a proper name referring to the Māyājālatantra and the tantric system presented therein. Various esoteric and non-esoteric glosses of this name are possible: for example, Vimalamitra states that the word hints at the unity of a special form of insight and means.
5. ↑ The ‘three forms of unwanted birth’ are birth in hell, as a hungry ghost, or as an animal.
6. ↑ Vimalamitra, as well as most witnesses we have consulted of the Nāmasaṅgīti’s Tibetan translations, indicates that ‘the lord of speech’ is the Buddha: i.e., ‘the Buddha, the lord of speech, spoke these verses’. Vilāsavajra and the Sanskrit witnesses of the Nāmasaṅgīti, however, indicate that ‘the lord of speech’ refers to Mañjuśrī. The latter reading and interpretation are, in our opinion, preferable on the grounds of grammar and sense, and we therefore reflect it in our English translation.
7. ↑ These six mantras are expressed in verse 27.
8. ↑ This mantra can be translated as follows: a ā i ī u ū e ai o au aṃ aḥ—I, the Buddha, located in the heart, am the wisdom body of all buddhas residing throughout the past, present, and future.
9. ↑ This mantra can be translated as follow: Oṃ, homage to you, Arapacana—Vajratīkṣṇa (‘vajra-sharp’), Duḥkhaccheda (‘eliminator of suffering’), Prajñājñānamūrti (‘embodiment of insight-wisdom’), Jñānakāya (‘wisdom body’), Vāgīśvara (‘lord of speech’)!
10. ↑ The Sanskrit word akṣara (letter/phoneme/syllable) can also be understood to refer to an imperishable thing. This understanding is reflected in the Kangyur’s translation of the Nāmasaṅgīti: i.e., ‘He is the ultimate, imperishable thing’.
11. ↑ When used in reference to letters, the word mahāprāṇa (translated here as ‘arising from great vital force’) means ‘aspiration’, which would normally not apply to a vowel such as ‘a’. Vimalamitra explains that the vowel ‘a’ is unique in not depending on the teeth, nose, tongue, and so forth for its articulation; rather, it arises simply from prāṇa, a person’s vital force. Thus the word mahāprāṇa connotes something that is naturally arisen from the vital force alone.
12. ↑ We use the word ‘feast’ in the sense of a festival, particularly one that involves religious worship.
13. ↑ Beginning in this verse the tantra lists the ten pāramitās: 1. generosity (‘munificence’); 2. discipline; 3. patience (‘tolerance’); 4. diligence; 5. meditative concentration; 6. wisdom; 7. skilful means; 8. strength; 9. aspiration (‘vows’); and 10. knowledge.
14. ↑ Vimalamitra understands what we translate as ‘great and daunting creatures’ (mahābhaya; ’jigs chen) to refer to non-Buddhist gods such as Viṣṇu and Śiva. Vilāsavajra, similarly, understands the word to refer to Śiva in his Mahābhairava form.
15. ↑ Here we believe that the majority of witnesses of the Tibetan translations have suffered from corruption, with the word ‘rig’ becoming ‘rigs’. Following the corrupted text, we may translate the name, ‘the best of the great families’. This reading, along with an interpretation of it, appears to be common in Tibetan commentaries, including that of Vimalamitra. Witnesses of the text reading ‘rig’ (vidyā) can also be found, and these are almost certainly to be regarded as correct.
16. ↑ At face value, the Tibetan could be taken to mean ‘endowed with great sageness’.
17. ↑ The ten grounds (bhūmi; sa) refer to stages of the path to awakening that a bodhisattva traverses after having directly perceived reality.
18. ↑ The ten knowledges (daśa jñānāni; shes pa bcu) are mentioned, for example, in Vasubandhu’s Abidharmakośa ch. 7. They are knowledge of 1. dharma; 2. concordance; 3. conventions; 4. other minds; 5. suffering; 6. origin; 7. cessation; 8. the path; 9. exhaustion; 10. non-arising.
19. ↑ Commentators interpret these enumerations variously: Vilāsavajra understands the “ten forms” to be the ten ways of grasping to the self, which are taught in the third chapter of the Madhyāntavibhāga, and he understands the “tenfold content” to comprise their remedies—i.e., the ten topics of mastery (which are mentioned in the same work, and which also serve as the main topics of Mipham Rinpoche’s Gateway to Knowledge). Vilāsavajra further explains that Mañjuśrī receives such names because he can appear both as phenomena that are in discord with awakening and as the remedies to such phenomena. Vimalamitra, by contrast, takes the “ten forms” to be the five aggregates and the five mental afflictions, and the “tenfold content” to be the five wisdoms and five bodies.
20. ↑ The ‘ten strength’ refer ten types of knowledge called the powers (or strengths) of a tathāgata (tathāgatabala; de bzhin gshegs pa’i stobs)—namely, knowledge of 1. what is correct and incorrect; 2. the results of actions; 3. the diverse aspirations of beings; 4. the diverse dispositions of beings; 5. the quality of beings’ acumens; 6. the paths that lead in all directions; 7. all forms of meditative concentration and the like; 8. past lives; 9. death and rebirth; and 10. the destruction of defilements.
21. ↑ Vilāsavajra and Vimalamitra both understand this to refer to the ten masteries (vaśitā; dbang)—namely the power over 1. life; 2. mind; 3. material provisions; 4. action; 5. birth; 6. aspirations; 7. resolve; 8. supernatural powers; 9. Dharma; and 10. knowledge.
22. ↑ ‘Seekers’ (tīrthya; mu stegs) refers to those who seek liberation from suffering. They are described as ‘misled’ or ‘bad’ insofar as they do not follow the Buddhist path, and they are ‘deer-like’ because they are terrified by the roar of the lion-like ‘no self’ doctrine.
23. ↑ Based on Vimalamitra’s commentary, which contains an alternative reading of the text found only in certain witnesses of the Tibetan translation (kun tu ’gro ba’i don yod stobs), we may translate the first quarter as, ‘he who has strength that is fruitful for all beings’.
24. ↑ Here ‘force’ (bala; stobs) is most naturally understood in the sense of military force.
25. ↑ Vilāsavajra explains that ‘rhino’ refers to a pratyekabuddha who leads a solitary life, whereas the name ‘pratyekabuddha’ refers to one who congregates in groups.
26. ↑ ‘Equipped in full with knowledge and its base’ (vidyācaraṇasampanna; rig pa dang zhabs su / rkang par ldan pa) is a stock epithet for the Buddha and refers to knowledge and good conduct, or, more technically, the Eightfold Path of the Nobles (namely, knowledge refers to right view, and its “base”, or supporting factors, consists in the remaining seven branches).
27. ↑ ‘Accomplishing all goals’ translates the Sanskrit siddhārtha, also a well-known name of Buddha Śākyamuni.
28. ↑ ‘The Dharma source’ translates the Sanskrit dharmadhātu. An alternative translation could be, for instance, the Dharma sphere.
29. ↑ Four of these five bodies are the dharmakāya, svabhāvakāya, sambhogakāya, and nirmāṇakāya. The fifth is given variously as ‘the body of ripening’ (vipākakāya), ‘the body of wisdom-dharma’ (*jñānadharmakāya), or the vajra body (vajrakāya). Vilāsavajra refers to the first of these, whereas Vimalamitra refers to the third.
30. ↑ The five eyes, which are five organs of superior vision, are the bodily eye, divine eye, insight eye, dharma eye, and buddha eye.
31. ↑ This translates the name Vairocana. The name Mahā-vairocana occurs in verse 42.
32. ↑ The three families are those of body, speech, and mind.
33. ↑ The foremost pledge (or great samaya) may, as Vilāsavajra suggests, refer to a deity, or it may refer more generally to the pledges of the Vajrayāna.
34. ↑ A number of names in this verse correspond to well-known deities: Amoghapāśa (translated as ‘with snare unfailing’) is a form of Lokeśvara, while Vajrapāśa (translated as ‘the vajra snare’) and Vajrāṅkuśa (translated as ‘the vajra hook’) are found as door-keepers in a number of maṇḍalas.
35. ↑ The 7th chapter begins with the last line of verse 66.
36. ↑ Alternatively, ‘the king of wrathful deities’.
37. ↑ Halāhala is the poison that, according to Indic mythology, was produced during the churning of the ocean.
38. ↑ This translates the name Yamāntaka. Yama can be understood as the personification of death or as death’s messenger.
39. ↑ This translates the name Vighnarāja, a common epithet for Gaṇeśa.
40. ↑ This translates the name Acala.
41. ↑ Here ‘immersion’ (āveśa,’bebs pa) can be understood in the sense of ‘empowerment’, ‘blessing’, ‘possession’, or simply ‘entry’.
42. ↑ According to Vilāsavajra, the meaning of this epithet is that Mañjuśrī has knowledge of these four: truth, reality, reality’s peak, and selflessness (the commentator glosses these four as slightly different aspects of ultimate reality).
43. ↑ ‘Unbounded liberation’ (apratiṣṭhitanirvāṇa; mi gnas pa’i mya ngan las ’das pa) refers to the state of nirvāṇa that is bound to neither saṃsāra nor utter quiescence.
44. ↑ For Vimalamitra, ‘the trio’ here refers to the three poisons. Vilāsavajra interprets this name as meaning ‘the end of the three’, and the three refer to the Truth of Suffering, the Truth of Origin, and the Truth of Cessation; thus, Mañjuśrī is identified as the end of these three, the Truth of the Path.
45. ↑ Throughout the Nāmasaṅgīti we translate upadhi as ‘substrate’, but the word as a technical Buddhist term has a number of possible meanings, depending on context. For example, it can also mean ‘remainder’, ‘body’, or ‘afflictions’. Tibetan translations of the Nāmasaṅgīti and other texts render this term in various ways.
46. ↑ According to both Vimalamitra and Vilāsavajra, the three forms of liberation are those of śrāvakas, pratyekabuddhas, and buddhas.
47. ↑ ‘Cord-tied’ (mauñjin) indicates that Mañjuśrī wears the sacred cord of a brahmin. In some witnesses of the text, this name is exchanged with the name ‘mauṇḍin’ from the following verse, and this can be interpreted to mean that Mañjuśrī has a shaved head (as a renunciate) or that he carries a skull cup (as a practitioner of extreme asceticism). The Kangyur translation of the Nāmasaṅgīti indicates that ‘mauṇḍin’ was read both in this verse and in the following. Regardless, commentators tend to agree that this portion of the text shows how Mañjuśrī can appear with the garb and appearance of various Buddhist and non-Buddhist religious practitioners.
48. ↑ More precisely, here two names should be understood: ‘he whose austerities are great’ and ‘he in whom austerities have culminated’.
49. ↑ A ‘brahmin’ is a member of the brahmin caste, ‘Brahmā’ refers to the deity known by that name, and ‘brahman’ can be understood as ultimate reality. Commentators vary in their accounts of how these conventionally ‘Hindu’ terms relate to Mañjuśrī.
50. ↑ Vilāsavajra comments that ‘the branches of awakening’ (vimokṣāṅga; rnam grol lus) are the seven branches of awakening and the eight-branched path of noble beings. Vimalamitra, perhaps led by the Tibetan rendering of the term ‘branch’ as ‘lus’ (‘body’), interprets as meaning ‘the body of awakening’—i.e., the body that is achieved on achieving full liberation.
51. ↑ The word śiva (translated here as ‘quiescence’) may also be understood with the meaning ‘good’ or ‘beneficial’; or, although not mentioned by commentators, it may refer to the god who bears the name Śiva.
52. ↑ The names translated here as ‘devoid of passion’ and ‘passionless’ point toward the ‘guṇa’ of ‘rajas’, from the triad of ‘sattva’ (light/goodness), ‘rajas’ (passion/energy), and ‘tamas’ (darkness/inertia). This connection also suits the two names given in 98b, which connote freedom from disease related to the three humours (which are in turn based on the three ‘guṇas’). The Tibetan translation of the word ‘rajas’ (i.e., ‘rdul’), while also referring to the ‘guṇa’ in a technical context, can equally imply either a minute particle or a fault (‘nyes skyon’).
53. ↑ Alternatively, Mañjuśrī is ‘Śrī’s beloved’ (śrīvatsa). According to Vailāsavajra, a mark which has the shape of the so-called endless knot is situated uniquely at the hearts of buddhas. Śrīvatsa is also a common epithet for Viṣṇu and the mark on his chest.
54. ↑ The ‘lotus lord of dance’ translates Padmanarteśvara, a name commonly associated with Lokeśvara.
55. ↑ Vilāsavajra appears to treat Vajraratna and so on (i.e. the names in verse 107–108a) as proper names, and he, as Vimalamitra does too, identifies them with, respectively, Akṣobhya, Ratnasambhava, Amitābha, Amoghasiddhi, and Vairocana.
56. ↑ Vilāsavajra explains that the name ‘lotus buddhas’ is to be understood as a metaphorical comparison: the buddhas are like lotus because they are free from stains.
57. ↑ The first three names mentioned in this verse are also the names of well-known bodhisattvas: Samantabhadra, Sumati, and Kṣitigarbha.
58. ↑ Or, alternatively, ‘the glorious letter dhīḥ’.
59. ↑ According to Vilāsavajra, Śrīmat refers to Padmanarteśvara, who is mentioned in verse 105.
60. ↑ The Sanskrit word translated here as ‘the world’ is brahmāṇḍa, ‘Brahmā egg’, a term used more commonly in non-Buddhist texts in reference to the universe.
61. ↑ Or ‘of great passion’ (mahārāga).
62. ↑ The four bases of miraculous powers (catur-ṛddhipāda, rdzu ‘phrul gyi rkang pa bzhi) are: 1. intention (canda, ’dun pa); 2. diligence (vīrya, brtson ’grus); 3. attention (citta, sems pa); and 4. discernment (mīmāṃsā, dpyod pa).
63. ↑ The four applications of mindfulness (catuḥ-smṛtyupasthāna, dran pa nye bar bzhag pa bzhi) are mindfulness of 1. body (kāya, lus), 2. feelings (vedanā, tshor ba), 3. mind (citta, sems), and 4. phenomena (dharma; chos).
64. ↑ A more literal translation may be, ‘he who knows the reality of the objects [subsumed in] the five aggregates’.
65. ↑ According to the commentators, the ‘purity in all twelve forms’ refers to the twelve sense sources (āyatana, skye mched) in their pure forms.
66. ↑ These eight knowledges are understood by Vilāsavajra as follows: knowledge of Dharma, knowledge of non-duality, knowledge of suffering, knowledge of the origin, knowledge of cessation, knowledge of the path, knowledge of destruction, and knowledge of non-arising. Vimalamitra offers another interpretation: Mañjuśrī realises that the eight forms of consciousness (from eye consciousness through to the storehouse consciousness) are unarisen.
67. ↑ Vilāsavajra identifies these twelve forms as the forms of the Four Truths as divided across the three turnings of the wheel of Dharma. Vimalamitra, by contrast, enumerates the twelve as the five families (rigs lnga), the five wisdoms (ye shes lnga), and insight (shes rab) and compassion (snying rje).
68. ↑ Vilāsavajra explains that the sixteen forms referred to here are sixteen moments of realisation of the Four Truths on the Path of Seeing. Vimalamitra enumerates these as the sixteen varieties of emptiness.
69. ↑ Vilāsavajra enumerates these twenty forms as four ways in which each of the five aggregates are not to be conceptualised. For example, by achieving awakening, one does not believe that (1) material form is the self, (2) the self is within material form, (3) material form is within the self, or (4) material form possesses the self. Multiplied by the five aggregates, these add up to twenty forms. Vimalamitra, on the other hand, understands these twenty forms to be the transformation of the five elements, the five aggregates, the five afflictions, and the five faculties.
70. ↑ Vilāsavajra comments that ‘afflictive spheres’ refer to the eighteen spheres (dhātu, khams) beginning with the eye sphere.
71. ↑ Vilāsavajra explains that ‘oceanic floods’ are the traditionally enumerated four floods—namely, the floods of desire, cyclic existence, views, and ignorance.
72. ↑ Vilāsavajra explains that here the practice of yoga is compared to a dark forest, or ‘grove’, because it is not easily traversed; Mañjuśrī has emerged from the practice of yoga and has arrived the state of nirvāṇa.
73. ↑ According to Vilāsavajra, the words ‘all perceptions’ (sarvasaṃjñā) refer to certain forms of mundane meditative concentration. Through these meditations, Mañjuśrī enters a state of objectless awareness.
74. ↑ An alternate reading and interpretation of this verse may be translated, ‘one who has reached the end of accomplishment, confusion free’.
75. ↑ Vilāsavajra explains the final three cryptic names here as follows: ‘three objects’ are the past, present, and future; ‘all objects’ are all objects of the animate and inanimate world; and the ‘three properties’ are the three ‘guṇas’ most extensively described in Sāṅkhya philosophy but well-known throughout all manner of Indic texts.
76. ↑ According to Vilāsavajra, the three families are those of Vairocana, Akṣobhya, and Amitābha.
77. ↑ Vilāsavajra and Vimalamitra both state that these syllables are the seeds of the five tathāgatas, but they diverge regarding precisely how these syllables are to be identified.
78. ↑ Some witnesses of the text in Sanskrit and Tibetan indicate that the name is ‘one with six syllables’. Vilāsavajra identifies the six syllables as ‘oṃ vāgīśvara hūṃ’, while Vimalamitra, reading ‘one with a hundred syllables’, interprets the hundred syllables as a generic large number that points to all the various mantras for which Mañjuśrī is the source.
79. ↑ Vilāsavajra refrains from offering a commentary on this line, but Vimalamitra clarifies that the four drops / bindus (i.e. ‘half of half of sixteen’) are the seed syllables ‘a, ā, aṃ, aḥ’. This being a frequently cited verse, a variety of highly esoteric interpretations can be found throughout Indian and Tibetan tantric literature.
80. ↑ Pramathas are a class of beings otherwise known as gaṇas. They are said to serve as attendants to Śiva.
81. ↑ The three names in this verse quarter evoke the Vedic learning of a brahmin. Vilāsavajra understands ‘Knowing the three’ to refer to the three Vedas: Ṛgveda, Yajurveda, and Sāmaveda. Vimalamitra comments that the three are the scriptures of the tripiṭaka, or else three bodies of a buddha.
82. ↑ The six forms of ‘higher knowledge’ (ṣaḍ-abhijñā, mngon shes drug) are as follows: 1. the divine eye (divyacakṣu, lha’i mig), 2. the divine ear (divyasrotra, lha’i rna ba), 3. knowledge of other minds (paracittajñāna; gzhan sems shes pa), 4. recollection of previous births (pūrvanivāsānusmṛti, sngon gyi gnas rjes su dran pa), 5. miraculous powers (ṛddhi, rdzu ‘phrul), and 6. knowledge of the destruction of defilements (āśravakṣayajñāna, zag pa zad pa mkhyen pa). The six forms of recollection, or ‘recall’, (ṣaḍanusmṛti, rjes su dran pa drug) are listed variously in texts. According to the Mahāvyutpatti, they are recollection of 1. the Buddha, 2. the Dharma, 3. the Saṅgha, 4. discipline (śīla, tshul khrims), 5. giving (tyāga, gtong ba), and 6. deities (devatā, lha). In their commentaries on the Nāmasaṅgīti, both Vimalamitra and Vilāsavajra provide their own unique lists, which are more influenced by the doctrines of tantric Buddhism.
83. ↑ The four seals (caturmudrā, phyag rgya bzhi) are the action seal (karmamudrā, las kyi phyag rgya), the pledge seal (samayamudrā, dam tshig gi phyag rgya), Dharma seal (dharmamudrā, chos kyi phyag rgya), and great seal (mahāmudrā, phyag rgya chen po).
84. ↑ Oṃ—O you whose nature is the non-existence of all phenomena, whose vajra[-essence] is fully pure—a ā aṃ aḥ! All phenomena are by nature completely pure—to explain, [they are completely pure] based on their being the complete purity that is Mañjuśrī, the wisdom body of all tathāgatas—a āḥ! Seize, seize the heart of all tathāgatas! Oṃ hūṃ hrīḥ—O Blessed One, wisdom body, lord of speech, whose speech is great, who is all Dharma, whose essence is the wisdom of the Dharma realm that is completely pure like stainless space—āḥ!
85. ↑ For a version of the translation with detailed text-critical notes, a collection of transcriptions of source materials, and a discussion of methodology etc., please visit https://github.com/con-jo-ry/NaSa.
86. ↑ An Explanation of the Meaning of the Name-mantras (Toh. 2533 Nāmamantrārthāvalokinī, mtshan gsang sngags kyi don du rnam par lta ba)
87. ↑ The Lamp that Illuminates the Names (Toh. 2092, mtshan don gsal bar byed pa'i sgron ma)