Prière biographique de Jigmé Lingpa
༄༅། །རྫོགས་ཆེན་པ་རང་བྱུང་རྡོ་རྗེའི་རྣམ་ཐར་གསོལ་འདེབས་བཞུགས།
Une prière rappelant la vie exemplaire et libératrice du dzogchenpa Rangjoung Dorjé1
par Jigmé Lingpa
སྲིད་ཞི་ཀུན་གྱི་མགོན་པོ་སྤྱན་རས་གཟིགས། །
sizhi kun gyi gönpo chenrézik
À Avalokiteśvara, le seigneur de l’intégralité du saṃsāra et du nirvāṇa ;
བཅོམ་ལྡན་འོད་སྲུང་དྲུང་ན་ཀྲྀ་ཀྲྀའི་སྲས། །
chomden ösoung droung na kri kri sé
Au fils du roi Kṛkin qui se rendit devant le bouddha Kāśyapa2 ;
ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་མཆེད་ཟླ་གཅུང་དགའ་བོ། །
shakya toubpé chéda chounggawo
À Nanda, le demi-frère cadet de Śākyamuni ;
དགྲ་བཅོམ་མཚན་བཟང་ལྡན་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
drachom tsen zang den la solwa deb
Et à l’arhat Tsen Zangden – à vous tous, j’adresse mes prières !
ཐེག་མཆོག་སྟོན་པ་དགའ་རབ་ཤྲཱི་སེང་། །
tek chok tönpa garab shiri seng
À Garab Dorjé et Śrī Siṃha, enseignants du Véhicule suprême ;
དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་སྲོང་བཙན་ཨ་ཀརྨ། །
drimé shényen songtsen akarma
À Vimalamitra et Akaramati3, qui émana de Songtsen Gampo ;
རྗེ་འབངས་གྲོགས་གསུམ་རྒྱལ་སྲས་ལྷ་རྗེའི་རྒྱུད། །
jébang drok soum gyalsé l’arjé gyu
Au roi Tri Songdeutsen, au sujet Vairotsana, à la compagne Yéshé Tsogyal, et à Gyalsé Lharjé –
རྣམ་འཕྲུལ་དུ་མར་ཤར་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
namtroul doumar shar la solwa deb
À vous qui vous manifestez ainsi de diverses façons : je vous adresse mes prières !
གཞོན་ནུ་རོལ་རྩེད་དུས་ནས་སྙིང་རྗེ་དང་། །
zhönnou roltsé du né nyingjé dang
Déjà, pendant les jeux de la tendre enfance, vous étiez compatissant,
ངེས་འབྱུང་སྐྱོ་ཤས་དྲག་པོས་རྒྱུད་བརླན་ཏེ། །
ngéjoung kyoshé drakpö gyu len té
Et votre esprit était rempli d’un renoncement et d’un désenchantement intenses.
དབེན་པ་ཁོ་ནར་མོས་པའི་ཞེན་ལོག་གིས། །
wenpa k’onar möpé zhenlok gi
Grâce à votre dégoût du saṃsāra et au fait que vous n’aspiriez qu’à la solitude,
འདུ་འཛིའི་གཡུལ་ལས་རྒྱལ་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
dudzi youl lé gyal la solwa deb
Vous êtes sorti vainqueur de la bataille contre les distractions. Je vous adresse mes prières !
ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔའི་ལོ་ནས་ཚོགས་སྦྱོར་ལམ། །
nyishou tsangé loné tsok jor lam
À partir de votre vingt-cinquième année, vous avez traversé les voies de l’accumulation et de l’application ;
མོས་གུས་སྙིང་རྗེ་བསྐྱེད་རྫོགས་ཐབས་ལམ་ལ། །
mögu nyingjé kyédzok tablam la
En bravant les difficultés tout en cultivant la dévotion et la compassion,
སྒྲུབ་པའི་དཀའ་ཐུབ་བསྟེན་པས་ཆོས་ཉིད་དོན། །
droubpé katoub tenpé chönyi dön
Et en suivant la voie des moyens habiles au cours des étapes de génération et de complétude,
མ་ནོར་མངོན་སུམ་མཐོང་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
manor ngönsoum tong la solwa deb
Vous avez vu la dharmatā, la nature du réel, directement et sans erreur. Je vous adresse mes prières !
དཔལ་གྱི་བསམ་ཡས་མཆིམས་ཕུའི་དགེའུ་རུ། །
pal gyi samyé chimpu gé'ou rou
Quand, dans une grotte au glorieux Samyé Chimp’ou,
ཀུན་མཁྱེན་ཞལ་གཟིགས་ལུང་བསྟན་ཐོབ་པའི་མོད། །
kunk’yen zhalzik loungten tobpé mö
Vous avez vu l’omniscient Longchenpa et reçu des prophéties,
ཇི་ལྟ་ཇི་སྙེད་སྤོབས་པའི་གཏེར་གྲོལ་ཏེ། །
jita jinyé pobpé ter drol té
Le trésor de l’éloquence courageuse concernant la nature et la multiplicité des phénomènes s’est déverrouillé,
མངོན་པའི་ང་རྒྱལ་ཟད་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
ngönpé ngagyal zé la solwa deb
Et l’orgueil présomptueux4 s’est estompé. Je vous adresse mes prières !
རྙིང་བསྟན་རི་མོའི་མར་མེ་ལྟར་གྱུར་དུས། །
nying ten rimö marmé tar gyour du
Quand les enseignements nyingmas ne ressemblaient plus qu’au dessin d’une lampe,
རྒྱུད་འབུམ་གླེགས་བམ་རྫོགས་དང་ཆོས་འབྱུང་བསྐྲུན། །
gyuboum lekbam dzok dang chöjoung trun
Vous avez compilé les tantras, publié une histoire du Dharma,
མདོ་སྒྱུ་སེམས་གསུམ་སྙིང་ཏིག་བཀའ་གཏེར་གྱི། །
do gyou sem soum nyingtik kater gyi
Et préservé infailliblement les enseignements des kamas et termas,
བསྟན་པ་མ་ནོར་འཛིན་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
tenpa manor dzin la solwa deb
L’Essence du cœur, et la triade du Sūtra, de l’Illusion et de l’Esprit5. Je vous adresse mes prières !
སྔ་འགྱུར་གྲུབ་མཐའ་ཆོས་ལུགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས། །
ngagyour droubta chölouk natsok kyi
Quand les systèmes nyingmas furent salis et dénigrés
རྙོག་མར་གྱུར་ལ་གཞན་སྡེས་གཤུང་བའི་ཚེ། །
nyokmar gyour la zhen dé shoungwé tsé
Par diverses traditions,
ཡོན་ཏན་རིན་ཆེན་མཛོད་ཀྱི་ཤིང་རྟ་ཆེས། །
yönten rinchen dzö kyi shingta ché
Vos grands chariots portant le Trésor de précieuses qualités6
རང་སྡེའི་གྲུབ་མཐའ་སློང་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
rang dé droubta long la solwa deb
Ont élevé nos propres systèmes. Je vous adresse mes prières !
ཐོས་པ་ཉུང་དང་བློ་གྲོས་བླུན་པོ་རྣམས། །
töpa nyoung dang lodrö lunpo nam
Les gens peu éduqués dont l’intelligence est limitée
ཁྲོན་པའི་ལག་འགྲོ་རྨོངས་པའི་ཕྱོགས་འཛིན་ཡང་། །
trönpé lak dro mongpé chok dzin yang
S’en tiennent à des vues partiales, comme la grenouille qui vivait dans un puits7.
མཁས་དང་དམ་པའི་རྒྱུ་སྐར་ཆེན་པོའི་དབུས། །
k’é dang dampé gyoukar chenpö u
Pourtant, parmi une constellation de saints et d’érudits,
བསྟན་པའི་ཉིན་བྱེད་འབར་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
tenpé nyinjé bar la solwa deb
Vous brillez comme le soleil des enseignements. Je vous adresse mes prières !
གང་ཞིག་འཕགས་པའི་སྤངས་རྟོགས་བརྙེས་པ་རྣམས། །
gangzhik pakpé pang tok nyépa nam
Les nobles aryas, qui ont obtenu les qualités de la liberté et de la réalisation,
རྣམ་རྟོག་རང་རྒྱུད་ལས་འདས་ཆོས་ཉིད་ཕྱིར། །
namtok ranggyu lé dé chönyi chir
Transcendent les concepts ordinaires, puisqu’ils demeurent dans le réel.
སྒོམ་བྱུང་ཤེས་རབ་ཟླ་བ་ཉ་གང་ནས། །
gomjoung shérab dawa nyagang né
Donc, quand votre prajñā née de la méditation a atteint sa plénitude, à l’image d’une pleine lune,
ཆོས་ཀྱི་གཏེར་མཛོད་རྙེད་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
chö kyi terdzö nyé la solwa deb
Vous avez acquis un fabuleux trésor de Dharma. Je vous adresse mes prières !
དབེན་པ་ཁོ་ནར་སྦས་ཀྱང་ལས་ཅན་རྣམས། །
wenpa k’onar bé kyang léchen nam
Vous vous êtes établi dans la solitude, mais des gens dotés d’une bonne fortune karmique
མཚོ་ལ་ངང་པ་ཇི་བཞིན་རིང་ནས་འདུ། །
tso la ngangpa jizhin ring né dou
Sont arrivés, même de loin, comme des cygnes attirés par un lac.
སྐལ་མེད་རྟག་ཏུ་བསྙེན་ཀྱང་མི་ཐུལ་ན། །
kalmé taktou nyen kyang mi toul na
Les êtres dépourvus de bonne fortune, même proches, ne pouvant être apprivoisés,
མང་པོའི་ཚོགས་དཔོན་སྤངས་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
mangpö tsok pön pang la solwa deb
Vous avez renoncé aux postes de dirigeant. Je vous adresse mes prières !
མནོག་ཆུང་ཚེ་འདིའི་ཕུན་ཚོགས་ལ་དམིགས་ནས། །
nok choung tsé di puntsok la mik né
Conscient des préoccupations triviales qui abondent en cette vie,
འཇིག་རྟེན་ཆོས་དང་མཐུན་པར་མི་འཇུག་ཀྱང་། །
jikten chö dang tunpar mi jouk kyang
Vous n’essayez pas de combiner les voies mondaines au Dharma,
རྣམ་ཐར་ངོ་ལྐོག་སྤངས་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་ལ། །
namtar ngokok pangpé toulzhouk la
Mais vous pratiquez une discipline yogique pure, libre d’hypocrisie.
ས་ར་ཧ་པ་དགྱེས་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
sarahapa gyé la solwa deb
Saraha lui-même se réjouirait de votre conduite ! Je vous adresse mes prières !
བློ་སྣ་ཐུང་ཡང་བསྟན་འགྲོའི་དོན་ལ་བརྩོན། །
lona toung yang ten drö dön la tsön
Les êtres sont irritables, mais vous vous efforcez de leur être bénéfique et de profiter aux enseignements,
ཡང་དག་ལམ་འཇུག་ཆོས་ཚུལ་ཙམ་མི་དམོད། །
yangdak lam jouk chö tsoul tsam mi mö
Sans déprécier les méthodes dharmiques de base qui permettent de s’engager sur la voie authentique,
བསྟོད་བསྔགས་བཀུར་སྟིས་མི་ཁེངས་སྒྲོ་སྐུར་གྱིས། །
tö ngak kourti mi k’eng drokour gyi
Et sans laisser les éloges et le respect induire l’arrogance.
འཇིགས་བྲལ་དཔའ་བོ་ཁྱེད་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
jikdral pawo k’yé la solwa deb
Ô, guerrier qui ne craint ni les flatteries ni le dénigrement, je vous adresse mes prières !
དད་གཤིན་རྫས་ལ་གཟི་བྱིན་མི་བསྒྲུབ་ཅིང་། །
déshin dzé la zijin mi droub ching
Plutôt qu’étaler avec ostentation les offrandes faites par dévotion ou pour les morts,
བཀའ་འགྱུར་ལ་སོགས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་རྟེན་བསྐྲུན། །
kangyour lasok kou soung touk ten trun
Vous produisez des représentations du corps, de la parole et de l’esprit éveillés, comme le Kangyour ;
མེས་དབོན་གནས་ལ་ཁྲི་མཆོད་སྲོག་བསླུ་སོགས། །
méwön né la tri chö sok lou sok
Vous faites des myriades d’offrandes aux sites sacrés des rois ancestraux, vous libérez des vies, et ainsi de suite.
འབྲེལ་ཚད་དོན་ལྡན་སྦྱོར་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
dreltsé dönden jor la solwa deb
Vous êtes bénéfique pour quiconque a un lien avec vous. Je vous adresse mes prières !
མཉམ་རྗེས་ཀུན་ཏུ་ཆགས་སྡང་རེ་དོགས་ཀྱིས། །
nyamjé kuntou chakdang rédok kyi
En méditation comme en post-méditation, vous n’êtes jamais troublé
ཁྱོད་སེམས་འཁྲུགས་པ་མ་ཡིན་དབང་པོ་ལ། །
k’yö sem troukpa mayin wangpo la
Par l’attachement ou l’aversion, l’espoir ou la peur.
སྤྱན་རས་གཟིགས་མགོན་བཞུགས་པའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས། །
chenrézik gön zhoukpé jinlab kyi
Par vos bénédictions, Avalokiteśvara en chair et en os,
འགྲོ་དོན་འཁོར་བ་དོང་སྤྲུགས་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །
dro dön k’orwa dongtrouk la solwa deb
Vous aidez les êtres et les extirpez des tréfonds du saṃsāra. Je vous adresse mes prières !
ད་དུང་སེམས་ཅན་ཁམས་ནི་མ་རྫོགས་པར། །
dadoung semchen k’am ni madzokpar
Encore et toujours, jusqu’à ce que les domaines des êtres atteignent la perfection,
གཞན་དོན་འབྱུང་བ་བྱང་ཆུབ་སེམས་གཉིས་ཀྱི། །
zhendön joungwa changchoub sem nyi kyi
Vous œuvrez pour le bien de tout ce qui vit.
ཁྱད་ཆོས་བསླུ་བ་མེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །
k’yéchö louwa mépa yinpé chir
Puisque le pouvoir spécial des deux sortes de bodhicitta est infaillible,
གདུལ་བྱར་མ་གྱུར་སེམས་ཅན་ཡོད་མིན་ཡང་། །
duljar magyour semchen yö min yang
Il n’est aucun être qui ne soit votre disciple.
སློབ་མར་གྱུར་ནས་དམ་ཚིག་དག་པ་དང་། །
lobmar gyour né damtsik dakpa dang
Je prie néanmoins : étant devenu votre disciple, puissé-je préserver la pureté du samaya
བཀའ་བཞིན་བསྒྲུབ་ནས་ཐུགས་ཡིད་འདྲེས་པ་རྣམས། །
ka zhin droub né touk yi drépa nam
Et agir selon les instructions ; puisse mon esprit fusionner avec votre sagesse.
ཚེ་རབས་ཀུན་ཏུ་འབྲལ་མེད་རྟེན་འབྲེལ་འགྲིག །
tsérab kuntou dralmé tendrel drik
Dans toutes mes vies, puissent les circonstances faire que nous ne soyons jamais séparés,
རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་ཅན་དང་དབྱེར་མེད་ཤོག །
nampar gyalwachen dang yermé shok
Et puissé-je devenir indivisible de vous, le bouddha Complètement Victorieux !
ཅེས་པའང་ལས་ཅན་གྱི་སློབ་མ་མདོ་སྨད་པ་འཇིགས་མེད་ཕྲིན་ལས་འོད་ཟེར་གྱི་ནན་ཏན་ཆེན་པོའི་ངོ་མ་ཟློག་པར་ལེགས་བྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་བསྙད་པའོ། །
Pour éviter de décliner la demande insistante de Jigmé Trinlé Özer, fortuné disciple de Domé, j’ai écrit ces vers en mettant l’accent sur le positif.
| Traduit en français par Vincent Thibault (2025) sur la base de la traduction anglaise de Han Kop, qui remerciait Lama Shérab Tarchin du monastère de Dodrupchen et Stefan Mang. La version anglaise fut éditée par Aaron Coote et Adam Pearcey.
Version : 1.0-20250629
- ↑ L’un des noms de Jigmé Lingpa. Il pourrait se traduire par « Vajra spontané ».
- ↑ Le fils du roi Kṛkin a engendré la bodhicitta en présence du bouddha Kāśyapa et reçu la prophétie de son éveil à venir.
- ↑ Songtsen Gampo a émis un rayon lumineux d’entre ses sourcils, au bout duquel il a envoyé une émanation, le moine Akaramati[śīla], chargé de se rendre au Népal afin d’y trouver quatre statues d’Avalokiteśvara « émergées d’elles-mêmes » qui y étaient cachées.
- ↑ L’orgueil déplacé consistant à penser qu’on possède une qualité qui nous fait défaut.
- ↑ Référence au texte racine de l’Anuyoga intitulé Le Sūtra qui réunit toutes les intentions, au tantra racine du Mahāyoga intitulé Le Filet d’illusion magique, et au tantra racine du semdé de l’Atiyoga intitulé Le Roi qui crée toutes choses (Kunjé Gyalpo).
- ↑ Référence aux deux commentaires de Jigmé Lingpa sur son propre traité appelé Le Trésor de précieuses qualités (yon tan mdzod). Les commentaires s’intitulent respectivement Le Chariot des deux vérités (bden gnyis shing rta) et Le Chariot de l’omniscience (rnam mkhyen shing rta).
- ↑ Voir Le Chemin de la Grande Perfection (Plazac : Éditions Padmakara, 1997), p. 186.
